Trong bữa ăn hằng ngày, nhiều thực phẩm quen thuộc tưởng chừng vô hại lại ẩn chứa những chất độc tự nhiên mà không phải ai cũng biết. Khi chế biến hoặc sử dụng sai cách, chúng có thể gây ra các triệu chứng từ nhẹ như chóng mặt, buồn nôn, đau bụng, đến những trường hợp nghiêm trọng như co giật, hôn mê, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.

Dưới đây là 4 loại thực phẩm điển hình chứa “chất độc tự nhiên” mà người dân cần đặc biệt thận trọng khi sử dụng:

Măng tươi – chứa cyanide cực độc

Măng tươi là món ăn quen thuộc trong bữa cơm Việt, đặc biệt phổ biến vào mùa mưa với các món canh, xào hay luộc. Tuy nhiên, ít người biết rằng loại thực phẩm này chứa nhiều cyanide, hợp chất khi vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành acid cyanhydric (HCN) – một chất cực độc có thể gây tử vong nếu hấp thụ vượt ngưỡng an toàn.

Theo chuyên gia, một người trưởng thành nặng khoảng 50kg chỉ cần hấp thụ 50mg HCN đã có thể đối mặt với nguy cơ tử vong. Triệu chứng ngộ độc có thể xuất hiện chỉ sau 5–30 phút, từ đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, khó thở đến các biểu hiện nặng hơn như co giật, hôn mê, ngừng thở.

Cách an toàn: Để loại bỏ độc tố, măng tươi cần được luộc kỹ nhiều lần, thay nước liên tục trước khi chế biến. Ngoài ra, bạn nên cắt bỏ phần măng già, ngâm nước khoảng 30 phút để giảm bớt lượng cyanide hòa tan, đảm bảo an toàn khi sử dụng.

Cà chua xanh – tiềm ẩn tomatidine

Cà chua xanh thường được dùng để muối chua, xào, nấu canh hoặc ăn kèm trong một số món đặc sản. Tuy nhiên, loại thực phẩm này chứa một lượng lớn tomatidine, hợp chất độc có thể lên tới 58mg/100g. Khi tiêu thụ, tomatidine có thể gây chóng mặt, đau đầu, buồn nôn, chảy nhiều nước dãi, thậm chí đe dọa tính mạng nếu ăn quá nhiều và không được cấp cứu kịp thời.

Cách an toàn: Nên dùng cà chua chín đỏ, loại bỏ hạt và phần xanh để giảm độc tố. Tránh sử dụng cà chua xanh sống hoặc muối chua quá sớm, đặc biệt với trẻ nhỏ, người già và những người có dạ dày nhạy cảm.

Củ sắn (khoai mì) – nguy cơ từ vỏ và xơ

Củ sắn là món ăn phổ biến, đặc biệt ở nông thôn, dùng trong nhiều món luộc, xào hoặc nấu canh. Tuy nhiên, vỏ và xơ của sắn chứa heterosid, có thể thủy phân thành acid cyanhydric, là chất độc gây ngộ độc nghiêm trọng.

Nếu chế biến sai cách, người ăn có thể gặp các triệu chứng nhẹ như đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, chóng mặt, nặng hơn là co giật, giãn đồng tử, suy hô hấp cấp, hôn mê và tử vong.

Cách an toàn: Trước khi chế biến, gọt sạch vỏ, cắt nhỏ, ngâm sắn trong nước nhiều giờ và luộc chín kỹ. Tuyệt đối không ăn sắn sống, kể cả sắn lát mỏng hay sấy khô, vì lượng độc tố vẫn còn tồn tại.

Khoai tây mọc mầm – tích tụ solanine độc hại

Khoai tây là nguồn tinh bột và dinh dưỡng quan trọng, nhưng khi để lâu và mọc mầm, chúng tích tụ solanine và chaconine – hai alkaloid cực độc. Trong khoai tây bình thường, hàm lượng solanine khoảng 10mg/100g, không đáng lo. Nhưng khi mọc mầm, hàm lượng này tăng gấp nhiều lần, tập trung chủ yếu ở phần vỏ có màu xanh hoặc tím.

Ngộ độc từ khoai tây mọc mầm có thể gây khô cổ họng, đau bụng, tiêu chảy, tê lưỡi, chóng mặt, và trong trường hợp nặng, dẫn đến sốt cao, co giật, suy hô hấp, hôn mê.

Cách an toàn: Tuyệt đối không sử dụng khoai tây đã mọc mầm. Khi mua khoai, chọn củ chắc, không có vết xanh hay mầm, bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát. Nếu phát hiện mầm, nên cắt bỏ hoàn toàn phần mầm và vỏ xanh, hoặc tốt nhất là bỏ cả củ.

Thực phẩm dù quen thuộc cũng có thể trở thành “chất độc” nếu không biết cách sơ chế. Việc lựa chọn nguyên liệu tươi, chế biến đúng quy trình và nấu chín kỹ là biện pháp quan trọng để phòng ngừa ngộ độc.

Ngoài ra, người tiêu dùng nên tìm hiểu đặc tính từng loại thực phẩm, kết hợp chế biến đa dạng, ăn chín uống sôi, để vừa tận hưởng hương vị, vừa bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình. Một chút cẩn trọng trong cách chế biến sẽ giúp các món ăn dân dã trở nên vừa ngon vừa an toàn.