Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Nguyễn Quyết Chiến, Tổng Thư ký Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) cho biết: Luật Thi đua, khen thưởng số 06/2022/QHXV ban hành ngày 15/6/2022, có hiệu lực từ ngày 1/1/2024. Sau gần 2 năm triển khai thực hiện Luật với nhiều điểm mới và quy định cụ thể đã tạo thuận lợi, chuyển biến rõ nét, tích cực trong công tác thi đua, khen thưởng đối với các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị nói chung cũng như đối với VUSTA nói riêng.

Thực hiện Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Hội nghị lần thứ 11 Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII, có thay đổi về tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị, dẫn tới có một số quy định về thẩm quyền khen thưởng, trách nhiệm để khen thưởng, tiêu chuẩn khen thưởng được quy định trong Luật Thi đua, khen thưởng cần phải sửa đổi, bổ sung để phù hợp với tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sau sắp xếp và để tiêu chuẩn tặng danh hiệu thi đua, hình thức khen thưởng được thực hiện trên thực tế, cùng với đó việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong hệ thống chính trị, Ban Bí thư cũng đặt ra yêu cầu phải tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền mạnh hơn nữa trong công tác thi đua, khen thưởng để tạo sự linh hoạt, chủ động, tự chịu trách nhiệm trong công tác thi đua, khen thưởng.

Bên cạnh đó, thực tiễn áp dụng Luật cũng đã phát sinh một số vướng mắc, bất cập, có quy định chưa rõ ràng, cụ thể dẫn đến cách hiểu, cách áp dụng chưa thống nhất cần phải sửa đổi, bổ sung để thống nhất cách áp dụng, đạt hiệu quả cao.

Căn cứ các cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn cũng như nguyên nhân của các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực thi Luật Thi đua, khen thưởng, Bộ Nội vụ nhận thấy cần nghiên cứu và sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi đua, khen thưởng. VUSTA và các hội thành viên, tổ chức KH-CN trực thuộc là các tổ chức trong số những chủ thể chịu sự tác động và tham gia trực tiếp triển khai dự án Luật quan trọng này.

Nhằm đóng góp ý kiến cho dự án Luật, VUSTA tổ chức hội thảo tư vấn, phản biện dự thảo Luật. Ông Nguyễn Quyết Chiến đề nghị các đại biểu tại hội thảo có ý kiến đóng góp tích cực, thẳng thắn và hiệu quả.

Tham gia thảo luận tại hội thảo, ông Phạm Văn Tân, nguyên Phó Chủ tịch VUSTA bày tỏ quan điểm đồng tình, nhất trí cao các nội dung trong dự thảo Luật và đánh giá rất cao nỗ lực của Ban soạn thảo trong thời gian ngắn đã nghiên cứu, tiếp thu nhiều ý kiến và đề xuất sửa đổi tới 46 điều trên tổng số gần 100 điều của Luật, đồng thời kiến nghị bãi bỏ 2 điều.

Đi sâu vào chi tiết các nội dung sửa đổi, ông Phạm Văn Tân đề cập về khái niệm thẩm quyền phát động phong trào thi đua.

Ông Tân cho biết, tại Điều 3 quy định “Thi đua là hoạt động có tổ chức do người có thẩm quyền phát động”, trong khi Điều 8 lại nêu “Các phong trào thi đua do cấp có thẩm quyền phát động”. Theo ông, cần làm rõ bản chất người có thẩm quyền là đại diện cho cấp đó. Do vậy, nên sửa đổi theo hướng thống nhất: “Thi đua là hoạt động có tổ chức do cấp có thẩm quyền hoặc người có thẩm quyền đại diện cấp đó phát động”.

Về thuật ngữ và phạm vi các tổ chức tham gia thi đua, khen thưởng, ngoài các tổ chức đã được quy định như Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, cần bổ sung thêm các tổ chức chính trị - xã hội nghề nghiệp, các tổ chức được Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ, cũng như các hội quần chúng có tổ chức Đảng trực thuộc Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Việc bổ sung này sẽ tạo hành lang pháp lý đầy đủ, tránh phát sinh các thủ tục qua nhiều cấp trung gian khi trình khen thưởng cấp cao.

Về nội dung thi đua gắn với các nghị quyết lớn của Trung ương, theo ông Phạm Văn Tân, dự thảo mới đề cập đến khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Tuy nhiên, để bao quát đầy đủ hơn, cần bổ sung các nội dung gắn với bốn trụ cột quan trọng: phát triển kinh tế tư nhân, thúc đẩy hợp tác quốc tế, đổi mới thể chế và thực thi pháp luật.

Đặc biệt, nguyên Phó Chủ tịch VUSTA Phạm Văn Tân cho rằng, một nội dung quan trọng khác là cần mở rộng cơ hội thi đua, khen thưởng ra ngoài khu vực nhà nước.

“Hiện nay, người dân, doanh nghiệp tư nhân, các tổ chức xã hội dân sự rất khó tiếp cận các danh hiệu chính thức của Nhà nước, trong khi họ có nhiều đóng góp nổi bật. Vì vậy, cần quan tâm, bổ sung các quy định để tăng khả năng tiếp cận, tạo động lực thi đua rộng khắp, đúng theo tinh thần thi đua toàn dân”, ông Phạm Văn Tân nói và nhấn mạnh thực tế hiện có nhiều hình thức khen thưởng, giải thưởng xã hội có uy tín do các tổ chức có thẩm quyền hoặc các tổ chức chính trị - xã hội nghề nghiệp trao tặng, nhưng chưa được luật hóa. Do đó, cần nghiên cứu bổ sung, công nhận và tạo cơ chế pháp lý cho các loại hình khen thưởng ngoài nhà nước, nhằm khuyến khích phong trào thi đua trong toàn xã hội.

Phát biểu ý kiến tại hội thảo, ông Nguyễn Hữu Giới, Chủ tịch Hội Thư viện đề nghị nên bổ sung, lồng ghép thêm một cơ sở rất quan trọng khác ngoài 9 cơ sở chính trị của sự cần thiết ban hành Luật.

Theo ông Giới, trong bối cảnh hiện nay, Quyết định 57 về đột phá khoa học công nghệ được xác định là một trong bốn trụ cột quan trọng, có ý nghĩa đặc biệt. Văn bản này điều tiết rất nhiều nội hàm liên quan đến thi đua, khen thưởng, như việc khen thưởng cho ứng dụng khoa học công nghệ, sáng tạo, đổi mới, các doanh nghiệp tư nhân… Đây là tinh thần rất mới, mang tính đột phá. Do đó, đề nghị Ban Soạn thảo đưa thêm vào phần cơ sở chính trị Nghị quyết 57 về đột phá.

“Theo bố cục hiện tại, tôi đề xuất đặt sau Nghị quyết 44 của Bộ Chính trị về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc. Nếu không đưa nội dung này vào, tôi cho rằng bản dự thảo sẽ còn thiếu một căn cứ rất quan trọng. Nghị quyết 57 đã được nhắc đến liên tục gần một năm nay và chúng ta đang triển khai rất quyết liệt”, ông Nguyễn Hữu Giới nêu ý kiến.

Đề cập vấn đề nguồn kinh phí chi thưởng, Chủ tịch Hội Thư viện cho rằng, thực tế nhiều cơ quan, đơn vị có cá nhân được tặng Bằng khen của Chính phủ hoặc Huân chương Lao động, nhưng không có kinh phí khen thưởng đi kèm. Điều này gây rất nhiều băn khoăn. Nếu cơ quan cấp dưới không có nguồn quỹ, thì lấy đâu ra kinh phí để chi thưởng?

“Tôi đề nghị Ban Soạn thảo quy định rõ trách nhiệm chi trả kinh phí, tránh tình trạng khen thưởng không có tiền thưởng”, ông Nguyễn Hữu Giới đề xuất.

Tại hội thảo, nhiều đại biểu cũng đã có nhiều ý kiến về mức tiền thưởng; quy trình, hồ sơ, thủ tục thi đua, khen thưởng; quy định chi tiền thưởng…

Phát biểu kết luận hội thảo, ông Nguyễn Quyết Chiến, Tổng Thư ký VUSTA cho biết, hội thảo đã có nhiều ý kiến đóng góp, phân tích về những thuận lợi, khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện Luật Thi đua, khen thưởng 2022 và có những tư vấn, phản biện rất sâu sắc về các nội dung sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật. VUSTA xin ghi nhận đầy đủ các ý kiến và có tổng hợp phục vụ nhiệm vụ góp ý dự thảo Luật.