Liên quan đến tiêu chí nguồn lực tài chính cho gói thầu XL5, có trị giá gần 392 tỷ đồng, bên mời thầu yêu cầu nhà thầu xác nhận có số tiền gửi tối thiểu 9,8 tỷ VND và cam kết phong tỏa số tiền này để thực hiện gói thầu đang xét. Sở GTVT Quảng Bình cho rằng: Đây là công trình trọng điểm của tỉnh, có khối lượng thi công rất lớn yêu cầu phải tập trung nguồn lực tài chính, máy móc thiết bị và nhân sự… nên việc yêu cầu nhà thầu phải xác nhận số dư tiền gửi tối thiểu để đảm bảo nguồn lực tài chính thi công gói thầu là cần thiết.

Về việc yêu cầu nhà thầu dự thầu phải sở hữu mỏ vật liệu xây dựng hoặc có hợp đồng nguyên tắc với chủ mỏ vật liệu xây dựng, Sở GTVT Quảng Bình lý giải: Đối với vật liệu đất đắp nền đường, dự án này cần khối lượng đất đắp rất lớn (hơn 350.000m3 đất đắp) nên chủ đầu tư đã cân nhắc đưa tiêu chí mỏ vật liệu vào trong yêu cầu đánh giá, nhằm tránh thụ động khi trúng thầu xong không có vật liệu để thi công, làm chậm tiến độ chung của dự án.

Ngoài ra, Sở GTVT Quảng Bình cho rằng, theo tiêu chuẩn kỹ thuật yêu cầu đối với vật liệu bê tông nhựa nóng dùng để thi công mặt đường phải đảm bảo nhiệt độ trong khoảng cho phép; trường hợp đối với khoảng cách trạm trộn quá xa so với công trường dẫn đến trong quá trình vận chuyển nhiệt độ của bê tông nhựa sẽ giảm xuống, không đảm bảo yêu cầu để thi công và chất lượng công trình. Mặt khác, việc lắp đặt trạm phải có điều tra đánh giá tác động về môi trường và vị trí đặt trạm… nên hồ sơ mời thầu yêu cầu nhà thầu có trạm trộn bê tông nhựa khoảng cách từ vị trí đặt trạm đến chân công trường dưới 60km.

Việc nhà thầu “tố” chủ đầu tư làm khó, khi liên tục yêu cầu làm rõ, thậm chí mời làm việc trực tiếp trong lúc luật đấu thầu không quy định, Sở GTVT Quảng Bình cho rằng: Sau khi đánh giá các tài liệu được nhà thầu gửi kèm theo, tổ chuyên gia nhận thấy vẫn còn một số nội dung chưa rõ trong mục chi phí sản xuất kinh doanh dở dang của nhà thầu. Vì vậy, mời nhà thầu đến làm việc trực tiếp về các khối lượng dở dang của nhà thầu mà chủ đầu tư là Sở GTVT đang quản lý và điều hành. Đồng thời Sở GTVT cũng đã mời Sở Kế hoạch và Đầu tư (là bộ phận thường trực giúp việc Hội đồng tư vấn đấu thầu của tỉnh) cùng tham gia buổi làm việc cho khách quan.

Theo một chuyên gia trong lĩnh vực đấu thầu, giải thích của Sở GTVT Quảng Bình chưa thỏa đáng, không dựa trên quy định của Luật Đấu thầu và những văn bản liên quan. Việc yêu cầu nhà thầu phải có số dư trong tài khoản 9,8 tỷ đồng là không phù hợp mẫu HSMT xây lắp qua mạng 1 giai đoạn, 2 túi hồ sơ, ban hành kèm theo Thông tư số 04/2017/TT-BKHĐT ngày 15/11/2017 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Theo đó, nguồn lực tài chính được tính bằng tổng các tài sản có khả năng thanh khoản cao hoặc có khả năng tiếp cận với tài sản có khả năng thanh khoản cao sẵn có, các khoản tín dụng (bao gồm cam kết tín dụng của tổ chức tín dụng hoạt động hợp pháp tại Việt Nam đối với gói thầu này) hoặc các nguồn tài chính khác, chứ không nhất thiết phải cam kết bằng tiền mặt như yêu cầu của Sở GTVT Quảng Bình.

Vị chuyên gia này nhận định, việc cài cắm tiêu chí sở hữu hoặc có hợp đồng nguyên tắc mỏ đất đá, sở hữu trạm trộn bê tông nhựa, cự li mỏ… thực chất là tiêu chí “địa phương hóa”, nhằm hạn chế nhà thầu đặc biệt là các nhà thầu ngoài tỉnh. Ngay cả nhà thầu địa phương cũng chỉ có một đến hai nhà thầu đáp ứng được tiêu chí này.