Trong "Tam quốc diễn nghĩa", Triệu Vân, tự Tử Long, là công thần khai quốc của nhà Thục Hán. Ông được mô tả có ngoại hình hùng dũng, uy phong lẫm liệt, có võ nghệ cao cường, dũng mãnh, mưu lược và hết lòng tận trung vì nước.
"Hổ tướng" Triệu Vân là một trong số ít võ tướng thời Tam quốc trí dũng song toàn. Ông được người đời sau đánh giá rất cao về tài năng và tấm lòng trung nghĩa.
Trong "ngũ hổ tướng" của nhà Thục Hán, Triệu Vân xếp vị trí cao nhất (4 "hổ tướng" còn lại là: Quan Vũ, Trương Phi, Mã Siêu, Hoàng Trung).
Là nhân tài hiếm có dưới trướng Lưu Bị, mãnh tướng Triệu Vân đã lập được nhiều chiến tích lẫy lừng nhất của Triệu Vân chính là từng 2 lần xông pha cứu được hậu chủ Lưu Thiện, đánh bại và tiêu diệt nhiều tướng địch.
Tuy nhiên, trong suốt cuộc đời, Triệu Vân kiêng dè, khó đánh bại một võ tướng. Người đó chính là Khương Duy. Hai mãnh tướng này có cuộc đụng độ đầu tiên khi Gia Cát Lượng tiến hành Bắc phạt, tấn công quận Thiên Thủy.
Khi ấy, Khương Duy dẫn quân mai phục, tấn công Triệu Vân và quân đội nhà Thục. Hai bên xảy ra một trận giao chiến cam go.
Khương Duy và Triệu Vân giao đấu bất phân thắng bại. Điều này khiến Triệu Vân không khỏi bất ngờ, thậm chí bàng hoàng vì hiếm có người nào ngang tài ngang sức với ông.
Triệu Vân cảm thấy may mắn vì cuối cùng các tướng sĩ dưới trướng hỗ trợ, giúp ông rút lui thành công. Nhờ đó, mãnh tướng này tránh được kết cục tồi tệ nhất nhất là bị Khương Duy đánh bại.
Sau khi trở về doanh trại, Triệu Vân ca ngợi tài năng, võ nghệ của Khương Duy trước mặt Gia Cát Lượng và cho rằng đó là một nhân tài hiếm gặp. Nếu Triệu Vân không kịp thời rút lui thì có lẽ nhận thất bại cay đắng trước Khương Duy. Vậy nên, Triệu Vân kiến nghị Gia Cát Lượng thu phục Khương Duy về làm việc cho nhà Thục Hán.
Với tài mưu lược và trí tuệ hơn người, Khổng Minh sau đó đã thành công chiêu mộ Khương Duy. Nhờ vậy, sau khi Gia Cát Lượng, Khương Duy trở thành trụ cột vững chắc của nhà Thục.
