Gần đây, có một số ý kiến cho rằng vợ hoặc chồng ép buộc quan hệ tình dục trái ý muốn sẽ phạm tội hiếp dâm. Về vấn đề này, Luật sư Nguyễn Anh Thơm (Trưởng VPLS Nguyễn Anh, Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho biết: Bộ Luật hình sự năm 2015 sửa đổi có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2018 có quy định về tội hiếp dâm theo Điều 141 như sau: “Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc bằng thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.”

Phần giả định của điều luật mô tả “người nào”, có nghĩa là không phân biệt giới tính, chỉ cần người đó có hành vi “dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu với nạn nhân trái với ý muốn của họ”, thì bị coi là tội phạm và phải chịu trách nhiệm hình sự.

Như vậy, chủ thể của tội hiếp dâm được mở rộng hơn so với Tội hiếp dâm theo điều 111 BLHS 1999: Nữ giới là người thực hiện hành vi quan hệ tình dục với nữ hoặc với nam giới; Nam giới là người thực hành hành vi quan hệ tình dục với nam giới.

Hành vi quan hệ tình dục khác mặc dù chưa có hướng dẫn nhưng có thể được hiểu là hành vi quan hệ tình dục bằng miệng hoặc là quan hệ tình dục đồng giới thông qua việc sử dụng bộ phận sinh dục nam và hậu môn của một người nam giới khác hoặc cưỡng ép trong quan hệ đồng giới giữa nữ giới với nhau.

Tuy nhiên, theo quan điểm của luật sư thì cách hiểu chủ thể của tội hiếp dâm “người nào” ở đây không bao gồm trong quan vợ chồng đã được điều chỉnh theo Luật hôn nhân gia đình 2014. Quan hệ vợ chồng đã được Pháp luật công nhận dựa trên trên Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn do Cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp. Do đó, trong quan hệ vợ chồng chung sống trong một mái nhà với nhau thì việc quan hệ tình dục là sự mặc nhiên được pháp luật cũng như xã hội thừa nhận. Đó cũng là một nhu cầu tất yếu của vợ chồng nhằm duy trì quan hệ hôn nhân để phát triển xã hội, hướng tới những giá trị cao quý trong cuộc sống.

Trường hợp vì lý do nào đó, một trong hai bên vợ chồng đòi hỏi, bên kia không đáp ứng nhu cầu tình dục và có sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực để đạt được mục đích quan hệ thì cũng không thể coi đó là hành vi hiếp dâm. Đó chỉ là hành vi vi phạm nghĩa vụ tôn trọng danh dự, nhân phẩm, uy tín của vợ, chồng theo Điều 21 Luật hôn nhân và gia đình “Vợ, chồng có nghĩa vụ tôn trọng, giữ gìn và bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín cho nhau”

Nếu trường hợp, người vợ, chồng thường xuyên trong một thời gian dùng vũ lực, đe dọa ép buộc nhau quan hệ tình dục trái ý muốn hoặc hành hạ tàn tệ cả thể chất và tinh thần thì một bên có thể xin ly hôn hoặc nếu có đề nghị xử lý thì hành vi này, có chăng sẽ cấu thành Tội ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình. Tội phạm và hình phạt được quy định tại Điều 185 BLHS 2015 là có căn cứ, đúng quy định của pháp luật.

Điều 185. Tội ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình.

1. Người nào đối xử tồi tệ hoặc có hành vi bạo lực xâm phạm thân thể ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình thuộc một trong những trường hợp sau đây, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Thường xuyên làm cho nạn nhân bị đau đớn về thể xác, tinh thần;

b) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:

a) Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu;

b) Đối với người khuyết tật nặng, khuyết tật đặc biệt nặng hoặc người mắc bệnh hiểm nghèo