Trung Quốc thời phong kiến có nhiều bí ẩn khiến hậu thế tò mò. Trong số này, các nhà nghiên cứu và công chúng dành nhiều sự quan tâm đến việc các hòa thượng thời xưa các nốt chấm tròn trên đỉnh đầu nhưng hiện nay thì không.
Trước bí ẩn này, các chuyên gia đã vào cuộc tìm hiểu. Họ tìm kiếm các sử liệu, ghi chép nhằm giải mã lý do các cao tăng có các nốt chấm tròn trên đỉnh đầu.
Sau một thời gian, các nhà nghiên cứu đã tìm ra lời giải. Việc các hòa thượng có chấm tròn trên đỉnh đầu có từ thời nhà Nguyên. Theo sử liệu, dưới thời nhà Nguyên, hòa thượng Trí Đức là người đức cao vọng trọng được người đời tôn kính.
Hoàng đế Hốt Tất Liệt của nhà Nguyên cũng rất kính trọng hòa thượng Trí Đức. Khi tu hành tại nơi cửa Phật, hòa thượng Trí Đức đã dùng hương nóng chấm lên đỉnh đầu. Theo đó, vị hòa thượng có các chấm trên đỉnh đầu.
Hòa thượng Trí Đức cho hay làm như vật nhằm thể hiện tấm lòng thành tâm, niềm tin và ý chí kiên định đối với Phật giáo.
Hành động này của hòa thượng Trí Đức được Hốt Tất Liệt và người dân càng thêm kính nể. Kể từ đó, các cao tăng noi gương hòa thượng Trí Đức khi dùng hương chấm lên đỉnh đầu tạo thành các chấm tròn.
Chấm hương trên đỉnh đầu càng nhiều cho thấy hòa thượng đó đắc đạo thế nào. Trong đó, các tiểu hòa thượng mới xuống tóc đi tu thì chưa có chấm tròn nào.
Sau khi trải qua vài tháng học tập rồi thông qua các bài kiểm tra, thử thách, các hòa thượng đạt tiêu chuẩn thì mới có nốt chấm đầu tiên trên đỉnh đầu. Chấm đầu tiên này được gọi là "thanh tâm", thể hiện rằng người này đã trở thành hòa thượng, cần phải vượt qua cửa ải "thanh tâm quả dục".
Hòa thượng tiếp tục tu hành, học tập và vượt qua các bài kiểm tra khác. Khi thông qua các kiểm tra, họ sẽ có nốt chấm bằng hương thứ hai trên đỉnh đầu. Nốt chấm này là "lạc phúc", mang ý nghĩa rằng người đó không thể tận hưởng phúc lành và lạc thú của nhân gian. Cứ như vậy, hòa thượng tu hành đắc đạo thì số chấm trên đỉnh đầu sẽ càng nhiều.
Trải qua nhiều thế kỷ, truyền thống này dần biến mất. Nguyên do được cho là khi dùng hương chấm lên đỉnh đầu có thể gây tổn thương đến người được chấm như sưng tấy, đau rát...
