Gia Cát Lượng – nhà quân sư kiệt xuất thời Tam Quốc Gia Cát Lượng, tự Khổng Minh, là Thừa tướng nước Thục dưới trướng Lưu Bị, nổi danh là nhà chính trị – quân sự lỗi lạc, được sánh ngang Tôn Tử về mưu lược.
Người đặt nền móng thế chân vạc Tam Quốc Ông giúp tạo liên minh Thục – Ngô, đối đầu Ngụy, hình thành thế tam phân thiên hạ. Tuy nhiên, các chiến dịch Bắc phạt do ông chỉ huy đều thất bại, và ông mất trong doanh trại.
3. Thất bại ở Nhai Đình và sai lầm dùng người Năm 228, Gia Cát Lượng chọn Mã Tốc làm tiên phong, bất chấp lời khuyên nên dùng Ngụy Diên hoặc Ngô Ý. Mã Tốc bất tuân chỉ thị, khiến đại quân Thục thất bại nặng nề.
4. Cái chết thương tâm của Mã Tốc Sau thất bại, Gia Cát Lượng buộc phải xử tử Mã Tốc để giữ nghiêm quân pháp. Trước khi chết, Mã Tốc gửi thư xin Gia Cát Lượng chăm sóc con trai mình.
5. Nỗi day dứt và tranh cãi hậu xử tử Dù rất đau xót, Khổng Minh vẫn thực thi mệnh lệnh. Một số sử gia cho rằng xử tử Mã Tốc là quá nghiêm khắc, trong khi nước Thục đang thiếu nhân tài.
6. Gia Cát Lượng tự giáng chức ba cấp Sau thất bại, ông dâng biểu xin giáng ba cấp. Lưu Thiện dù can ngăn nhưng không thể từ chối. Đây là hành động tự kỷ luật hiếm có trong lịch sử Trung Hoa.
7. Quyền lực vượt chuẩn mực thần tử Mặc dù bị giáng chức, Khổng Minh vẫn nắm toàn quyền. Việc ông tự hạ chức mình là điều chưa từng có, cho thấy tầm ảnh hưởng không thua gì Thiên tử.
8. Hành động thị uy mang tính chính trị Việc tự giáng chức không chỉ là tự trách nhiệm, mà còn là đòn thị uy chính trị với đại thần Lý Nghiêm và bảo vệ quyền lực trước Lưu Thiện và triều đình.
9. Trọn đời cống hiến, chết ngoài chiến tuyến Năm 234, trong lần Bắc phạt thứ 6, Gia Cát Lượng lâm bệnh mất tại gò Ngũ Trượng, thọ 54 tuổi. Di nguyện ông là được chôn ngay tại chiến trường.
10. Khí phách “da ngựa bọc thây”, tiếng thơm ngàn thu Lưu Thiện truy phong ông là Trung Vũ hầu. Truyền thuyết kể rằng khi ông mất, một ngôi sao đỏ sáng lóa rồi vụt tắt – như ánh hào quang của bậc anh tài vừa tắt. (*Ảnh trong bài mang tính minh họa).
