Theo luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Tổ chức TAND được thông qua chiều 24.6 (có hiệu lực từ ngày 1.7.2025), tổ chức của TAND chuyển từ 4 cấp còn 3 cấp gồm: TAND tối cao; TAND tỉnh, thành phố (TP) trực thuộc T.Ư (gọi chung là TAND cấp tỉnh); TAND khu vực.
ẢNH: THANH NIÊN
Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế (gọi chung là tòa án chuyên biệt); tòa án quân sự T.Ư, tòa án quân sự quân khu và tương đương, tòa án quân sự khu vực (gọi chung là tòa án quân sự).
Chuyển đổi mô hình theo tòa khu vực và tòa phúc thẩm TAND tối cao
Về cơ cấu tổ chức của TAND khu vực (thay tòa án quận, huyện), luật Tổ chức TAND (sửa đổi, bổ sung) quy định: các tòa chuyên trách gồm tòa hình sự, tòa dân sự, tòa kinh tế, tòa hành chính, tòa gia đình và người chưa thành niên, tòa phá sản, tòa sở hữu trí tuệ tại một số TAND khu vực.
Căn cứ quy định trên và thực tiễn xét xử của mỗi TAND khu vực, Chánh án TAND tối cao sẽ quyết định tổ chức các tòa chuyên trách. Trường hợp cấp thiết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định thành lập tòa chuyên trách theo đề nghị của TAND tối cao.
Ngoài ra, từ 1.7, sẽ kết thúc hoạt động của TAND cấp cao, thay vào đó sẽ là tòa phúc thẩm TAND tối cao.
Trong đó, tòa phúc thẩm TAND tối cao sẽ chia phạm vi thẩm quyền theo địa lý hành chính, gồm:
Tòa phúc thẩm TAND tối cao tại Hà Nội, gồm: 18 tỉnh, TP trực thuộc T.Ư: Hà Nội, Hải Phòng, Bắc Ninh, Cao Bằng, Điện Biên, Hà Tĩnh, Hưng Yên, Lai Châu, Lạng Sơn, Lào Cai, Nghệ An, Ninh Bình, Phú Thọ, Quảng Ninh, Sơn La, Thái Nguyên, Thanh Hóa, Tuyên Quang.
Tòa phúc thẩm TAND tối cao tại Đà Nẵng, gồm 7 tỉnh, TP trực thuộc T.Ư: Đà Nẵng, Huế, Đắk Lắk, Gia Lai, Khánh Hòa, Quảng Ngãi, Quảng Trị.
Tòa phúc thẩm TAND tối cao tại TP.HCM gồm 9 tỉnh, TP trực thuộc T.Ư: Cần Thơ, TP.HCM, An Giang, Cà Mau, Đồng Nai, Đồng Tháp, Lâm Đồng, Tây Ninh, Vĩnh Long.
Chức năng, nhiệm vụ của tòa án theo mô hình mới
TAND khu vực tại 34 tỉnh, TP trực thuộc T.Ư, sẽ tiếp nhận nhiệm vụ, quyền hạn của TAND cấp quận, huyện trước đây.
- Xét xử sơ thẩm vụ án, vụ việc tại khu vực.
- Kiến nghị Chánh án TAND tối cáo, Chánh án TAND cấp tỉnh xem xét kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định của TAND khu vực, TAND cấp tỉnh đã có hiệu lực pháp luật.
TAND cấp tỉnh:
- Xét xử sơ thẩm vụ án hình sự theo quy định, thẩm quyền.
- Phúc thẩm vụ án, vụ việc mà bản án, quyết định sơ thẩm của tòa án khu vực bị kháng cáo, kháng nghị.
- Giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định của TAND khu vực đã có hiệu lực pháp luật nhưng bị kháng nghị.
- Kiểm tra bản án, quyết định có hiệu lực của TAND khu vực.
- Kiến nghị Chánh án TAND tối cao xem xét, kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định của TAND cấp tỉnh, tòa phúc thẩm TAND tối cao đã có hiệu lực pháp luật.
Tòa phúc thẩm TAND tối cao:
- Tiếp nhận, giải quyết phúc thẩm vụ án hình sự, hành chính, vụ việc dân sự mà TAND cấp cao chưa giải quyết xong; bản án, quyết định phúc thẩm của TAND cấp cao bị hủy để giải quyết lại.
- Phúc thẩm vụ án hình sự, hành chính, vụ việc dân sự của TAND cấp tỉnh chưa có hiệu lực, bị kháng cáo, kháng nghị.
- Kiến nghị Chánh án TAND tối cao xem xét, kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm các bản án, quyết định của tòa phúc thẩm TAND tối cao, TAND cấp tỉnh đã có hiệu lực pháp luật.
TAND tối cao: Giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án, quyết định của TAND cấp tỉnh đã có hiệu lực pháp luật.
- Giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án, quyết định của TAND cấp tỉnh đã có hiệu lực mà TAND cấp cao chưa giải quyết xong.
- Giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án, quyết định của tòa phúc thẩm TAND tối cao đã hiệu lực pháp luật về các vụ án hình sự, hành chính, vụ việc dân sự và vụ việc khác.
- Giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án, quyết định của TAND cấp cao đã có hiệu lực.
- Giải quyết đơn đề nghị, kiến nghị quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã phá sản theo thủ tục đặc biệt.
- Giải quyết các khiếu nại, tố cáo… về chánh án, thẩm phán, thẩm tra viên tòa án, thư ký của TAND cấp cao hoặc liên quan bản án, quyết định, văn bản của TAND cấp cao.
- Giải quyết các vụ việc khác theo quy định pháp luật thuộc thẩm quyền của TAND cấp cao, trừ các trường hợp thuộc thẩm quyền của tòa phúc thẩm TAND tối cao.
Bên cạnh đó, số lượng thành viên Hội đồng thẩm phán TAND tối cao có không ít hơn 23 người và không quá 27 người (hiện là 13 đến 17 người). Tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm thẩm phán TAND tối cao được quy định theo hướng "mở rộng nguồn".
*Tiêu đề đã được Vietnamdaily thay đổi
