Công tác đấu thầu qua mạng được kỳ vọng là công cụ hữu hiệu để nâng cao tính công khai, minh bạch và tiết kiệm tối đa cho ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, tại một số đơn vị, điệp khúc "trúng thầu sát giá" cùng sự xuất hiện của những gương mặt nhà thầu quen thuộc vẫn diễn ra, đặt ra nhiều dấu hỏi về tính cạnh tranh thực sự.

Dữ liệu từ Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia cho thấy, ngày 28/11/2025, bà Trần Bích Vân, Phó Giám đốc Trung tâm Kỹ thuật Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đã ký hai quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu liên tiếp. Điểm chung của hai gói thầu này là sự hiện diện của Công ty Cổ phần A Chi Son trong vai trò thành viên liên danh và tỷ lệ tiết kiệm ngân sách ở mức "tượng trưng".

Tiết kiệm "nhỏ giọt" chưa đến 1%

Cụ thể, tại Quyết định số 268/QĐ-TTKTNNMT ngày 28/11/2025, Trung tâm Kỹ thuật Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đã phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu cho "Gói thầu số 01: Mua sắm Vật liệu, dụng cụ phục vụ nhiệm vụ".

Theo Quyết định phê duyệt, giá gói thầu là 4.324.207.634 đồng. Đơn vị trúng thầu là Liên danh An Thành - A Chi Son. Giá trúng thầu được phê duyệt là 4.317.391.000 đồng.

Như vậy, với gói thầu hơn 4,3 tỷ đồng, chủ đầu tư chỉ tiết kiệm được cho ngân sách thành phố số tiền khiêm tốn là 6.816.634 đồng. Tỷ lệ tiết kiệm đạt khoảng 0,15%.

Trong liên danh này, thành viên đứng đầu là Công ty TNHH Thiết bị và Vật tư Khoa học Kỹ thuật An Thành (MST: 0108988730, địa chỉ tại xã Ngọc Hồi, TP Hà Nội) và thành viên liên danh là Công ty Cổ phần A Chi Son (MST: 0303055657, địa chỉ tại 100 Nguyễn Thị Minh Khai, Phường Xuân Hòa, TP HCM).

Cùng ngày 28/11/2025, tại Quyết định số 269/QĐ-TTKTNNMT, bà Trần Bích Vân tiếp tục ký phê duyệt cho Liên danh Greenlab - A Chi Son trúng "Gói thầu số 02: Mua sắm Vật liệu dụng cụ nội nghiệp quan trắc chất lượng nước".

Dữ liệu cho thấy, gói thầu này có giá dự toán 1.094.822.933 đồng. Giá trúng thầu của Liên danh Greenlab - A Chi Son là 1.094.495.195 đồng.

Đáng kinh ngạc hơn gói thầu số 01, tại gói thầu này, số tiền tiết kiệm cho ngân sách chỉ 327.738 đồng, tương ứng với tỷ lệ tiết kiệm siêu nhỏ: 0,03%.

Việc hai gói thầu mua sắm vật tư chuyên dụng, sử dụng nguồn vốn ngân sách thành phố, được tổ chức đấu thầu rộng rãi qua mạng nhưng kết quả lại có tỷ lệ giảm giá "sát sạt" giá gói thầu khiến dư luận không khỏi băn khoăn về tính hiệu quả kinh tế.

Kịch bản "một người trúng, một người trượt"

Đi sâu phân tích Báo cáo đánh giá hồ sơ dự thầu (E-HSDT) số 25.11-01/BC-TVT và 25.11-02/BC-TVT do Công ty Cổ phần Tư vấn và Xây dựng 368 Hà Nội lập ngày 25/11/2025, bức tranh đấu thầu tại đây càng lộ rõ những chi tiết trùng hợp bất thường.

Tại cả hai gói thầu nêu trên, ngoài các liên danh có sự tham gia của Công ty Cổ phần A Chi Son, đều có sự góp mặt của một nhà thầu thứ ba: Công ty Cổ phần Bateco Việt Nam. Tuy nhiên, tại cả hai cuộc thầu, nhà thầu này đều bị loại ngay ở bước đánh giá kỹ thuật với cùng một lý do.

Cụ thể, Tổ chuyên gia đánh giá Công ty Cổ phần Bateco Việt Nam "Không đạt" với lý do: Nhà thầu không chứng minh được khả năng lưu hành hàng hóa đối với các loại hóa chất trong danh mục; không chứng minh được nguồn gốc xuất xứ. Mặc dù bên mời thầu đã có văn bản yêu cầu làm rõ, nhưng nhà thầu này không cung cấp được tài liệu bổ sung theo yêu cầu của E-HSMT.

Việc Công ty Cổ phần Bateco Việt Nam tham dự cả hai gói thầu cùng thời điểm, nhưng lại mắc cùng một lỗi cơ bản về tài liệu chứng minh nguồn gốc xuất xứ, một yêu cầu tối thiểu trong các gói thầu mua sắm dẫn đến việc bị loại, đã tạo điều kiện thuận lợi cho các liên danh của Công ty Cổ phần A Chi Son trúng thầu dễ dàng. Điều này đặt ra nghi vấn về vai trò thực sự của Bateco trong các cuộc thầu này: Là đối thủ cạnh tranh thực sự hay chỉ là "quân xanh" tham gia cho đủ số lượng?

Góc nhìn chuyên gia và pháp lý

Trao đổi về vấn đề này, Luật sư Võ Quang Vinh (Đoàn Luật sư tỉnh Vĩnh Long) nhận định: "Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15, được sửa đổi bổ sung bởi Luật số 57/2024/QH15 và Luật số 90/2025/QH15, cùng Nghị định 214/2025/NĐ-CP luôn đặt mục tiêu cao nhất là hiệu quả kinh tế và cạnh tranh công bằng. Việc một nhà thầu liên tục trúng thầu với mức tiết kiệm dưới 1%, trong khi đối thủ cạnh tranh trượt thầu vì những lỗi sơ đẳng, là những dấu hiệu bất thường cần được chủ đầu tư và các cơ quan thanh tra giám sát chặt chẽ".

Cũng theo chuyên gia đấu thầu Nguyễn Quốc Vũ, Thông tư 79/2025/TT-BTC của Bộ Tài chính đã quy định rất rõ về việc công khai, minh bạch thông tin đấu thầu. "Nếu có dấu hiệu thông đồng, dàn xếp hồ sơ giữa các nhà thầu để một bên trúng thầu với giá cao, gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước, thì hành vi này cần phải được xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật. Trách nhiệm của Tổ chuyên gia và Chủ đầu tư là phải phát hiện và báo cáo các dấu hiệu không bình thường này, thay vì chỉ căn cứ vào hồ sơ giấy tờ để phê duyệt", ông Vũ nhấn mạnh.

Công ty Cổ phần A Chi Son có địa chỉ tại TP HCM, nhưng thời gian qua lại trúng nhiều gói thầu tại Hà Nội thông qua hình thức liên danh. Năng lực thực sự của doanh nghiệp này ra sao? Mối quan hệ giữa các thành viên trong liên danh và chủ đầu tư như thế nào?

Báo Tri thức & Cuộc sống sẽ tiếp tục thông tin trong các kỳ tiếp theo.