Theo số liệu mới nhất từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc, lượng nam châm đất hiếm xuất khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ trong tháng 6 đã đạt 353 tấn – tăng hơn bảy lần so với tháng 5. Cụ thể, mức tăng này lên tới 660%, cho thấy một cú hích mạnh mẽ sau giai đoạn gián đoạn nguồn cung kéo dài.
Sự tăng trưởng đột biến này diễn ra sau khi Trung Quốc và Mỹ đạt được một loạt thỏa thuận trong tháng 6 nhằm giải quyết các vấn đề liên quan đến xuất khẩu khoáng sản đất hiếm và nam châm. Những thỏa thuận này đã tháo gỡ nút thắt lớn trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh ngành công nghiệp điện xe và năng lượng tái tạo ngày càng phụ thuộc vào loại khoáng sản chiến lược này.
Trong số các điều khoản, việc mở đường cho hãng sản xuất chip Nvidia nối lại hoạt động bán chip AI H20 tại Trung Quốc cũng là một phần của thỏa thuận. Đây được xem là dấu hiệu rõ ràng về sự dịu lại của căng thẳng thương mại Mỹ - Trung trong lĩnh vực công nghệ cao và nguyên liệu chiến lược.
Các mẫu khoáng chất đất hiếm từ trái sang, oxit xeri, bastnasite, oxit neodymium và cacbonat lanthanum được trưng bày trong chuyến tham quan cơ sở đất hiếm Mountain Pass của Molycorp tại Mountain Pass, California ngày 29 tháng 6 năm 2015.
Điều gì đã gây ra cú sụt giảm mạnh trước đó?
Trước cú tăng vọt của tháng 6, xuất khẩu nam châm đất hiếm từ Trung Quốc đã giảm mạnh trong tháng 4 và tháng 5. Nguyên nhân là do Bắc Kinh đưa một số loại khoáng sản đất hiếm vào danh sách hạn chế xuất khẩu hồi đầu tháng 4 – một động thái nhằm đáp trả các lệnh thuế từ phía Mỹ.
Việc này khiến thủ tục xin giấy phép xuất khẩu trở nên phức tạp và kéo dài, làm chậm tiến trình giao hàng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng toàn cầu. Một số hãng sản xuất ô tô bên ngoài Trung Quốc đã buộc phải tạm dừng một phần dây chuyền sản xuất do thiếu hụt vật liệu.
Tình trạng này khiến thị trường toàn cầu lo ngại về việc Trung Quốc – quốc gia chiếm hơn 90% sản lượng nam châm đất hiếm trên thế giới – sẽ dùng lợi thế này như một công cụ đàm phán trong thương mại quốc tế.
Xuất khẩu toàn cầu đang phục hồi ra sao?
Tính trên toàn thế giới, Trung Quốc đã xuất khẩu 3.188 tấn nam châm đất hiếm trong tháng 6, tăng 157,5% so với tháng 5. Tuy vậy, con số này vẫn thấp hơn 38,1% so với cùng kỳ năm 2024, cho thấy chuỗi cung ứng vẫn đang trong quá trình khôi phục dần dần.
Giới phân tích nhận định lượng xuất khẩu sẽ tiếp tục tăng trong tháng 7 do nhiều nhà xuất khẩu đã nhận được giấy phép vào tháng 6. Như vậy, khả năng phục hồi nguồn cung sẽ rõ ràng hơn trong quý III năm nay.
Mặc dù tín hiệu tích cực đã xuất hiện, nhưng thị trường vẫn cần theo dõi sát các động thái tiếp theo từ chính phủ Trung Quốc cũng như tiến triển trong quan hệ thương mại Mỹ - Trung.
Xu hướng xuất khẩu trong nửa đầu năm 2025 như thế nào?
Tổng kết sáu tháng đầu năm 2025, Trung Quốc đã xuất khẩu 22.319 tấn nam châm đất hiếm, giảm 18,9% so với cùng kỳ năm ngoái. Sự sụt giảm này chủ yếu đến từ hai tháng trầm lắng do chính sách kiểm soát xuất khẩu mới được ban hành.
Tuy vậy, việc phục hồi nhanh trong tháng 6 là dấu hiệu cho thấy nửa cuối năm có thể chứng kiến sự gia tăng mạnh trở lại nếu không có thêm biến động chính trị hoặc thương mại lớn nào xảy ra.
Điều đáng lưu ý là thế giới vẫn phụ thuộc rất lớn vào Trung Quốc trong lĩnh vực khoáng sản chiến lược. Do đó, bất kỳ thay đổi chính sách nào từ Bắc Kinh đều có thể tạo ra chấn động toàn cầu trong các ngành công nghiệp then chốt như xe điện, năng lượng tái tạo và quốc phòng.
