Giáo sư Carl Thayer thuộc Học viện Quốc phòng Australia và Giáo sư Ronald Clarke của Đại học Sydney cho rằng việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 (HD981) trong Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam là bước đi nhằm củng cố tham vọng kiểm soát Biển Đông và Bắc Kinh cần ngừng những hành động tự ý như vậy.

Theo giáo sư Thayer, đã có nhiều động thái cho thấy Trung Quốc muốn kiểm soát toàn bộ Biển Đông, kể cả hoạt động khai thác các nguồn tài nguyên tại đây. Việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam là bước đi nhằm củng cố tham vọng này.

Hành động đó của Trung Quốc là bất ngờ, gây hấn và bất hợp pháp. Bất ngờ do hành động này diễn ra khi quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc đang tốt đẹp. Gây hấn bởi đây là lần đầu tiên Trung Quốc triển khai một giàn khoan lớn tại EEZ của một nước mà không được sự cho phép của nước đó. Ngoài ra, Trung Quốc đang triển khai hàng trăm tàu, trong đó có cả tàu chiến trang bị vũ khí tới bảo vệ giàn khoan, đó là hành động rất gây hấn. Và bất hợp pháp vì Trung Quốc không tuân thủ quy định của luật pháp quốc tế.

Đặc biệt, giáo sư Thayer đánh giá cao những biện pháp của Việt Nam trong đối phó với hành vi ngang ngược của Trung Quốc tại Biển Đông hiện nay. Giáo sư nhấn mạnh Việt Nam phải để cộng đồng quốc tế hiểu rằng Việt Nam là nạn nhân, còn Trung Quốc là kẻ đi xâm lược trong trường hợp này.

Trong khi đó, Giáo sư Clarke của Đại học Sydney cho rằng hành động của Trung Quốc là thiếu tôn trọng nước láng giềng. Biện pháp khôn ngoan là đối thoại chứ không phải tự ý hành động.

Theo ông Clarke, Trung Quốc cần chấm dứt những hành động như vậy, đối thoại với Chính phủ Việt Nam cũng như chính phủ các nước có liên quan để tìm ra giải pháp cho vấn đề Biển Đông.