Ngày 29/5, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 5, Quốc hội thảo luận về huy động, quản lý, sử dụng nguồn lực phòng chống COVID-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng.
Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu, Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỉnh Bình Định cho rằng, hiện nay, dịch bệnh COVID-19 có thể được chuyển từ bệnh truyền nhiễm nhóm A sang bệnh truyền nhiễm nhóm B tức là tương tự như các bệnh lý chuyên khoa khác. Từ đó, việc chi trả cũng cần thực hiện như những bệnh lý chuyên khoa khác.
Trải qua 3 năm chống dịch, cần rút bài học kinh nghiệm từ những thành công và sai lầm trong quá khứ. Cùng với đó, cần khẩn trương chuẩn bị cả cơ sở vật chất, văn bản pháp luật, quy trình hướng dẫn cần thiết để ứng phó tốt hơn các dịch khác và có thể khả năng COVID-19 bùng phát trở lại.
Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu, Đoàn đại ĐBQH tỉnh Bình Định. Ảnh: Quốc hội
Về y tế dự phòng, đại biểu Hiếu đánh giá, nhiệm vụ phát triển y tế dự phòng là thách thức lớn nhất trong giai đoạn hiện nay. Bởi tăng lương, xây cơ sở đẹp, mua máy móc không giải quyết được gốc rễ vấn đề.
"Lương không thể tăng mãi, cơ sở khang trang mà không có bệnh nhân, máy móc hiện đại mà không ai biết sử dụng dẫn dến là lãng phí rất lớn", đại biểu Hiếu nói.
Theo đại biểu, trạm y tế xã là có 2 nhiệm vụ dự phòng như là tiêm chủng, phòng, chống dịch, giáo dục, tuyên truyền và điều trị, chăm sóc sức khỏe người bệnh, quản lý các bệnh mãn tính, sơ cứu, cấp cứu tại cộng đồng. Tuy nhiên, nhiệm vụ thứ hai ngày càng teo tóp, khiến cho việc hoàn thành nhiệm vụ thứ nhất trở nên bội phần khó khăn so với trước.
Dự phòng là mục tiêu quan trọng nhưng chữa bệnh cũng cần được coi là chìa khóa để y tế cơ sở đủ sức tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị trường ngày nay. Sự bất hợp lý về chính sách đã bóp nghẹt trạm y tế xã phường.
"Cùng một bệnh nền, nếu chữa trị ở xã, dùng thuốc hạ huyết áp giá 100 đồng nhưng lên huyện, tỉnh lại được sử dụng thuốc có giá đắt hơn. Một đêm trực, thù lao chẳng đáng là bao, khám một bệnh nhân chỉ được 27.000 đồng mà còn bị trừ ngược trừ xuôi", đại biểu dẫn chứng và đặt vấn đề làm gì để một hệ thống dày công xây dựng từ nhiều thế hệ đi trước không bị teo tóp và mất hoàn toàn chức năng điều trị.
Vị ĐBQH tỉnh Bình Định nhìn nhận, trong bối cảnh hiện nay cần thử nghiệm mô hình mới, coi trạm y tế xã, phường là phòng khám của trung tâm y tế huyện. Các tiêu chuẩn con người là tương đương nhau cả người bệnh và nhân viên y tế. Các bác sĩ trung tâm y tế quận, huyện sẽ có buổi khám ngoại trú cố định ở các xã, phường… Đồng thời, giao thêm quyền và trách nhiệm cho Trưởng trạm y tế. Khi đã vận hành trơn tru, có thể phối hợp giữa các bệnh viện tỉnh và các trung tâm y tế quận, huyện.
Ngoài ra, số hóa ngành y tế bao gồm quản lý sức khỏe, khám chữa bệnh từ xa sẽ là chìa khóa thành công cho hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu.
Nhân dân, cử tri trăn trở việc thiếu thuốc, vật tư y tế
Trong khi đó, đại biểu Đào Trí Nghĩa, Đoàn ĐBQH TP. Cần Thơ cho biết, qua giám sát tại địa phương nhận diện được nhiều khó khăn trong y tế dự phòng, y tế cơ sở.
Đại biểu Đào Trí Nghĩa, Đoàn ĐBQH TP. Cần Thơ. Ảnh: Quốc hội
Cụ thể, biên chế các trạm y tế chưa bảo đảm để thực hiện tốt các nhiệm vụ. Trong tình hình xảy ra dịch bệnh lớn vừa qua cho thấy sức chống chịu của các trạm y tế cơ sở không bảo đảm. Cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế tuyến cơ sở đã xuống cấp, hư hỏng, chưa đảm bảo thực hiện được nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe của Nhân dân…
Lĩnh vực y tế dự phòng vẫn chưa có sự quan tâm đúng mức từ xã hội, đôi khi được coi là lĩnh vực riêng của ngành y tế. Chính sách đầu tư về y tế cơ sở, y tế dự phòng vẫn còn dàn trải, chưa chú trọng đến chất lượng. Chế độ, chính sách tiền lương đối với cán bộ y tế cơ sở vẫn chưa được quan tâm đúng mức. Các quy định về biên chế, tài chính, đấu thầu, mua sắm trang thiết bị và vật tư y tế chưa đáp ứng được các vấn đề mới.
Đại biểu nói thêm, qua tiếp xúc cử tri cho thấy, Nhân dân và cử tri đang trăn trở việc thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế, máy móc trị bệnh. Doanh nghiệp đã được các chính quyền các cấp vay mượn sinh phẩm, vật tư y tế thì đang chờ trả nợ. Lực lượng y bác sĩ trăn trở về cơ chế bảo vệ chính mình khi thực hiện công tác phòng chống dịch.
"Ai làm sai thì phải xử lý nhưng cũng cần có những đánh giá toàn diện, khách quan và ghi nhận công lao, sự nỗ lực của ngành y tế trong thời gian qua", đại biểu cho hay.
Từ những khó khăn nêu trên, vị ĐBQH TP. Cần Thơ đề xuất với Quốc hội, Chính phủ quan tâm nghiên cứu cơ chế cho phép thanh toán từ nguồn ngân sách Nhà nước việc hoàn trả các đơn vị đã cung cấp dịch vụ xét nghiệm nhưng chưa có quyết định đặt hàng hợp đồng đặt hàng. Đề xuất cơ chế đặc thù để thanh toán cho các nhà cung cấp trong các trường hợp vay, mượn hóa chất, sinh phẩm, trang thiết bị y tế đã tập trung huy động trong công tác phòng, chống dịch vừa qua.
Đồng thời, cần quy định cụ thể để xác định trường hợp cấp bách để áp dụng chỉ định thầu rút gọn; cần ban hành quy trình mua sắm phục vụ công tác phòng chống dịch COVID - 19 nói riêng và dịch vụ phòng chống dịch bệnh nói chung trong tình trạng khẩn cấp; nghiên cứu chính sách đào tạo nguồn dự trữ trang thiết bị, vật tư, thuốc điều trị để cung ứng kịp thời cho các đơn vị, địa phương tránh tình trạng khan hiếm vật tư y tế, thuốc điều trị bệnh.