Khi tìm kiếm dọc theo dòng sông Zeravshan ở Tajikistan, các nhà khảo cổ đã phát hiện ra một hầm đá bí ẩn nằm trên tuyến đường gọi là Hành lang núi Nội Á (IAMC) của Trung Á. Đây có thể là nơi ở của 3 loài người: Neanderthal, Denisovan và Homo sapiens. " Kho báu" quý giá này giúp họ giải mã được những bí ẩn lớn về lịch sử nhân loại.
Các nhà khảo cổ học từ lâu đã biết rằng, Homo sapiens (tức người tinh khôn hay người hiện đại) và những người họ hàng gần của chúng ta đã xuất hiện tại khu vực Trung Á trong thời kỳ đồ đá. Trong suốt nhiều năm, họ đã kiểm tra, phân tích hài cốt của người Neanderthal, Denisovan và Homo sapiens tại khu vực này. Qua đó, nhóm nghiên cứu phát hiện 3 loài người đã gặp gỡ và tiếp xúc tại nơi đây. Tuy nhiên, khu vực này chưa được khám phá nhiều.
"Khu vực này có thể đã từng là tuyến đường di cư của một số loài người, bao gồm: Homo sapiens, Neanderthal hoặc người Denisova. Họ có thể đã cùng tồn tại trong khu vực này", tác giả đầu tiên của nghiên cứu Yossi Zaidner, giảng viên cao cấp tại Viện Khảo cổ học thuộc Đại học Hebrew ở Jerusalem, cho biết.
Theo giảng viên cao cấp Yossi, nghiên cứu của ông và các đồng nghiệp nhằm mục đích khám phá xem những loài người nào đã từng sinh sống ở khu vực ngày nay là Trung Á cũng như sự tiếp xúc của họ.
Để điều tra, giảng viên cao cấp Yossi cùng các đồng nghiệp đã tìm kiếm các địa điểm thời kỳ đồ đá dọc theo sông Zeravshan. Do đó, họ đã khai quật được hai địa điểm thời kỳ đồ đá với nhiều lớp, cho thấy những loài người khác nhau đã chiếm giữ những địa điểm này vào những thời điểm khác nhau.
Trong đó, vào năm 2023, các nhà khảo cổ khai quật một trong những địa điểm đó có tên Soii Havzak nằm dọc theo một nhánh nhỏ của sông Zeravshan. Tại đó, họ đã tìm thấy một loạt công cụ bằng đá như đá lửa, lưỡi dao và mảnh đá, xương động vật... Những hiện vật này cho thấy chúng đã được sử dụng vào khoảng 150.000 đến 20.000 năm trước.
Nhóm chuyên gia hy vọng việc nghiên cứu tại địa điểm khảo cổ này cũng như kho báu cổ vật sẽ hé lộ những thông tin mới về lịch sử loài người ở Trung Á. Trong đó, sự tương tác giữa 3 loài người: Neanderthal, Denisovan và Homo sapiens tại đó sẽ được giải mã chi tiết.
