Ngày 28/12, công ty quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Baykar thông báo hai máy bay chiến đấu không người lái Kizilelma do nước này phát triển đã thực hiện thành công chuyến bay đội hình gần hoàn toàn tự động đầu tiên trên thế giới giữa các tiêm kích phản lực có khả năng chiến đấu.

Chuyến bay được điều khiển hoàn toàn bởi AI trên khoang, sử dụng cảm biến và chia sẻ dữ liệu theo thời gian thực, đánh dấu một bước đột phá trong phát triển hàng không chiến đấu tự động. Các nhà phân tích nhận định rằng thành tựu này đưa Thổ Nhĩ Kỳ vào nhóm ít ỏi các quốc gia phát triển hệ thống chiến đấu trên không hoàn toàn độc lập.

Chuyến bay diễn ra trong chiến dịch thử nghiệm ở không phận Thổ Nhĩ Kỳ, nơi hai UCAV duy trì độ chính xác vị trí không gian ở tốc độ cận âm cao. Bay đội hình tự động được xem là một trong những thách thức phức tạp nhất trong hàng không không người lái, đòi hỏi độ chính xác, đồng bộ và quản lý rủi ro, đặc biệt với các máy bay không người lái loại tiêm kích hiệu suất cao.

Kizilelma – UCAV phản lực thế hệ mới

Ra mắt năm 2022, Kizilelma đại diện cho thế hệ mới của các hệ thống không người lái phản lực, được thiết kế cho các nhiệm vụ tốc độ cao, cơ động cao, phục vụ không phận đối kháng, chiến đấu trên không và hỗ trợ tiêm kích có người lái. Máy bay tích hợp tàng hình, khoang vũ khí nội bộ, điều khiển bay AI và truyền thông vượt tầm nhìn, mang lại khả năng trước đây chỉ có ở tiêm kích thế hệ năm.

Với động cơ turbofan và trọng lượng cất cánh tối đa khoảng 6.000 kg, Kizilelma có thể hoạt động từ cả đất liền lẫn tàu sân bay STOL như TCG Anadolu, trở thành UCAV phản lực tàng hình tích hợp hải quân đầu tiên và mở rộng phạm vi chiến lược tại Địa Trung Hải và xa hơn.

Chuyến bay đội hình tự động cũng chứng minh khả năng đa máy bay trong tương lai, bao gồm tác chiến bầy đàn, yểm trợ lẫn nhau và chia sẻ dữ liệu chiến thuật. Việc bay cự ly gần AI điều khiển theo thời gian thực cho thấy Kizilelma có khả năng lập lộ trình động, tránh va chạm và hợp tác, các yếu tố then chốt cho chiến tranh mạng trung tâm và tác chiến người lái – không người lái (MUM‑T).

Trong khi các chương trình Mỹ như Skyborg hay CCA vẫn đang phát triển, còn các dự án kiểu “Loyal Wingman” của Trung Quốc giữ bí mật, Baykar đã công khai trình diễn năng lực tác chiến tự hành chưa từng có, khẳng định mức độ trưởng thành vượt bậc của AI và hệ thống bay tự hành do Thổ Nhĩ Kỳ phát triển.

Thành tựu này mở ra kiến trúc chiến đấu trên không AI có khả năng mở rộng, nơi các biên đội UCAV có thể hoạt động với giám sát tối thiểu, thực hiện đòn tấn công đồng bộ hoặc hỗ trợ máy bay có người lái, tăng khả năng sống sót, tính linh hoạt và giảm rủi ro cho phi công trong môi trường phòng không phức tạp.

Chiến lược và xuất khẩu

Sự phát triển Kizilelma phản ánh chuyển hướng trong chính sách quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ, hướng tới tự cường và đổi mới đột phá. Với ưu tiên quốc phòng và hạ tầng R&D nhà nước, Baykar đang đưa Thổ Nhĩ Kỳ trở thành nhà xuất khẩu công nghệ UCAV cao cấp, với Kizilelma là sản phẩm chủ lực cho các hợp đồng xuất khẩu thế hệ mới, chi phí hợp lý.

Tính đến cuối 2025, Kizilelma bước vào giai đoạn thử nghiệm bay nâng cao, sản xuất hàng loạt dự kiến từ 2026. Máy bay sẽ triển khai tác chiến cho Hải quân và Không quân Thổ Nhĩ Kỳ trong 12–18 tháng tới, với các thử nghiệm bay tự động bổ sung, bao gồm mô phỏng chiến đấu ngoài tầm nhìn (BVR) và bay phối hợp người lái – không người lái.

Cột mốc này khẳng định rằng thời đại chiến đấu trên không tự hành không còn là lý thuyết. Thổ Nhĩ Kỳ đã đi đầu trong việc kết hợp AI, kỹ thuật hàng không và tích hợp bay thực tế, mở ra kỷ nguyên mới cho chiến đấu trên không tự hành.