Điện Kremlin ngày 18/12 tuyên bố rằng vấn đề hệ thống tên lửa phòng không S-400 của Nga mà Thổ Nhĩ Kỳ đã mua không nằm trong chương trình nghị sự của cuộc gặp giữa Tổng thống Vladimir Putin và Tổng thống Recep Tayyip Erdogan tại Ashgabat, hãng thông tấn TASS (Nga) đưa tin.
Đây là phản hồi trước thông tin của Bloomberg cho rằng trong cuộc đàm phán ở Turkmenistan, nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ đã đề xuất Moscow thu hồi lại hệ thống phòng không trên. Động thái như vậy sẽ giúp Thổ Nhĩ Kỳ giành lại quyền tiếp cận máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm F-35 từ Mỹ, vốn đã bị mất sau khi mua S-400.
Theo nguồn tin của Bloomberg, tại diễn đàn ở Ashgabat, ông Erdogan đề xuất ông Putin thu hồi hệ thống S-400, loại vũ khí mà việc mua sắm chúng đã dẫn đến lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 2019. Vấn đề này cũng đã được thảo luận ở cấp thấp hơn, nguồn tin trên cho biết. Bước đi như vậy, theo dự kiến của Ankara, sẽ cho phép Thổ Nhĩ Kỳ đáp ứng yêu cầu của Washington về việc từ bỏ thiết bị quân sự của Nga.
Phát biểu với giới truyền thông, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nêu rõ: "Không, chúng tôi không nghĩ vậy. Chủ đề này không nằm trong chương trình nghị sự". Nói về cuộc gặp kín ngày 12/12 giữa các nhà lãnh đạo Nga và Thổ Nhĩ Kỳ, ông Peskov cho biết sau cuộc gặp, ông Putin và ông Erdogan nhận thấy quan hệ giữa Moskva và Ankara đang phát triển rất tốt trên mọi lĩnh vực, và không có vấn đề đáng kể nào trong quan hệ giữa hai nước.
Theo các chuyên gia được báo Nezavisimaya Gazeta (Nga) phỏng vấn, Ankara thực sự tin rằng việc trả lại hệ thống S-400 sẽ là phương án hành động được ưu tiên. Trao đổi với tờ Nezavisimaya Gazeta, nhà phân tích chính trị Thổ Nhĩ Kỳ Kerim Has cho biết các nguồn tin của ông xác nhận những cuộc thảo luận đang diễn ra ở Thổ Nhĩ Kỳ về việc cần thiết phải trả lại hệ thống S-400 cho Nga.
"Tôi tin rằng Thổ Nhĩ Kỳ thực sự muốn trả lại hệ thống S-400 cho Nga. Các cuộc đàm phán đang được tiến hành. Ông Erdogan muốn phát triển quan hệ chủ yếu với ông Trump và Mỹ", chuyên gia Has nói. Vì lý do này, ông Has lưu ý, các cuộc thảo luận ở Ashgabat cũng có thể đã đề cập đến khả năng hủy bỏ hợp đồng nhập khẩu khí đốt từ Nga. Kịch bản như vậy sẽ được chính quyền Mỹ hoan nghênh, ông Has lưu ý.
"Ông Erdogan đang tính toán rằng Ankara đã khai thác triệt để việc mua hệ thống S-400 cho các mục đích chính trị trong nước. Công chúng đã tin rằng Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia hoàn toàn có chủ quyền. Nhưng tất cả những điều đó đã đến hồi kết. Và giờ là thời điểm lý tưởng để trả lại hệ thống S-400", chuyên gia này cho biết.
Kể từ năm 2020, Mỹ đã loại Ankara khỏi chương trình F-35 của Lockheed Martin và áp dụng Đạo luật Chống lại các đối thủ của Mỹ thông qua trừng phạt (CAATSA). NATO tin rằng việc vận hành song song S-400 và F-35 sẽ giúp Nga tiếp cận được các thông tin tình báo nhạy cảm về công nghệ tàng hình của phương Tây.
Hiện nay, chính quyền Mỹ đang gia tăng sức ép. Đại sứ Mỹ tại Thổ Nhĩ Kỳ, ông Tom Barrack, dự đoán vấn đề S-400 có thể được giải quyết trong vòng 4 đến 6 tháng tới. Tuy nhiên, luật pháp Mỹ quy định rõ ràng: Ankara không thể sở hữu S-400 nếu muốn quay lại chương trình F-35.
Theo Nhật báo Sabah, Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ khẳng định lập trường về việc giữ lại S-400 vẫn không thay đổi, đồng thời nhấn mạnh các cuộc đàm phán với Mỹ chỉ tập trung vào việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt "trên tinh thần liên minh".
Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan cũng bày tỏ tin tưởng với Reuters rằng Ankara và Washington sẽ sớm tìm ra lối thoát cho các lệnh trừng phạt. Một nguồn tin tại Ankara dự đoán các rào cản kinh tế và kỹ thuật sẽ bắt đầu được dỡ bỏ vào năm tới dưới nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Donald Trump.
