Những ngày qua, nhiều chủ cửa hàng quần ảo, mỹ phẩm, quán ăn, tạp hóa ở Hà Nội và nhiều địa phương thông báo không nhận thanh toán chuyển khoản hoặc “nếu chuyển khoản thêm thuế 8%”, “chỉ nhận tiền mặt”.

Thậm chí một số người bán hàng còn dặn khách khi chuyển khoản không ghi nội dung giao dịch liên quan đến các chữ "mua bán", "trả tiền", "cọc tiền" mà thay vào đó là nội dung mập mờ "trả tiền mượn", "tiền cafe", "tiền ship"…

trò lẩn tránh tạm thời, rất dễ bị phát hiện

Nguyên nhân việc từ chối nhận chuyển khoản được cho là phản ứng trước thay đổi chính sách thuế khoán từ 1/6. Cụ thể, từ ngày 1/6, Nghị định số 70 chính thức có hiệu lực, quy định các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng thuộc một số ngành nghề (ăn uống, khách sạn, bán lẻ, vận tải hành khách, thẩm mỹ, vui chơi giải trí...) phải sử dụng hóa đơn điện tử qua máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế.

Trao đổi với PV Tri thức và Cuộc sống, TS Nguyễn Trí Hiếu, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính và Bất động sản Toàn Cầu cho rằng, theo quy định của Nghị định 70, tất cả các doanh nghiệp, hộ kinh doanh phải dùng công nghệ để liên kết, kết nối trực tiếp với cơ quan thuế để đóng thuế cho tất cả các giao dịch.

Theo chuyên gia, biện pháp này nhằm minh bạch hóa hoạt động kinh doanh, hạn chế thất thu ngân sách. “Tôi cho rằng, điều này là hợp pháp, rất đúng tại thời điểm này. Bởi vì thời gian qua, Nhà nước thất thu thuế rất nhiều cho các giao dịch bằng tiền mặt. Đặc biệt với các hộ kinh doanh như quán phở, tiệm tạp hóa, thời trang, sạp chợ, họ hay dùng tiền mặt để né tránh thuế”, TS Nguyễn Trí Hiếu nói.

TS Nguyễn Trí Hiếu cho biết, việc thu thuế qua các phương pháp điện tử dù là tốt nhưng có một số vấn đề cần phải giải quyết.

Thứ nhất, tất cả các hộ kinh doanh phải có tài khoản ngân hàng, thông qua tài khoản đó, khách hàng sử dụng dịch vụ cũng phải thanh toán qua hệ thống ngân hàng để các ngân hàng có dữ liệu, từ đó cơ quan thuế có thể thu thuế. Như vậy cần có điều kiện cả người mua, người bán đều phải có tài khoản ngân hàng. Đó là một trở ngại rất lớn.

TS Nguyễn Trí Hiếu lấy ví dụ ngay tại Hà Nội cũng có một số người không có và họ cũng không muốn có tài khoản ngân hàng, chưa kể những người ở vùng sâu, vùng xa.

Trở ngại thứ hai, đối với người tiêu dùng là khi dổ xăng, đưa tờ 50.000 đồng dễ dàng hơn là phải mở điện thoại ra và phải vào QR code hay như vào tiệm tạp hóa mua bao thuốc lá phải dùng mã quét QR thanh toán sẽ phức tạp. Do đó, đòi hỏi tất cả các thành phần kinh tế phải đồng thuận với nhau, phải sử dụng tài khoản ngân hàng mới có thể thực hiện được.

TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, các hộ kinh doanh không nên né thuế bằng tiền mặt bởi đóng thuế là trách nhiệm của họ cũng như phải có những thông tin chính xác với những giao dịch họ thực hiện với khách hàng của họ.

“Mọi khoản doanh thu phát sinh từ hoạt động kinh doanh, bất kể là tiền mặt hay chuyển khoản, dù ghi nội dung gì, đều bị tính thuế. Chia nhỏ doanh thu vào nhiều tài khoản, ghi nội dung sai, hay giấu doanh thu bằng cách dừng COD… chỉ là trò lẩn tránh tạm thời, rất dễ bị phát hiện.

Cơ quan thuế hiện có đầy đủ công cụ, dữ liệu và nghiệp vụ để đối chiếu giao dịch ngân hàng, xác minh thu nhập. Nếu người nộp thuế không chứng minh được nguồn gốc, họ sẽ bị nghi ngờ trốn thuế”, ông Hiếu nói.

một hiểu nhầm rất "nguy hiểm"

Ông Lê Văn Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Kế toán Thuế Keytas khi trao đổi với báo chí cũng cho rằng đa phần cá nhân, hộ kinh doanh cho rằng chỉ khi doanh thu phát sinh bằng cách chuyển khoản vào tài khoản cá nhân, mới phải thực hiện nghĩa vụ thuế. Còn trường hợp khách hàng thanh toán bằng tiền mặt có thể tránh được nghĩa vụ thuế hoặc kê khai doanh thu thấp hơn thực tế không ai biết.

Theo ông Tuấn, đây là một hiểu nhầm rất "nguy hiểm" bởi cho dù khách hàng thanh toán bằng chuyển khoản hay tiền mặt, nghĩa vụ thuế vẫn xảy ra trên tổng doanh thu. Những hộ kinh doanh thông báo chỉ nhận tiền mặt, không nhận chuyển khoản sẽ rất khó lòng hoạt động lâu dài bởi cơ quan thuế rất dễ chú ý đến những trường hợp này. Khi hành vi này xảy ra thì cơ quan thuế sẽ truy thu và rất dễ bị truy tố bởi đây là cố tình trốn thuế.

Đối với việc nhiều người cho rằng chia doanh thu ra nhiều tài khoản nhận tiền sẽ làm giảm nghĩa vụ thuế, ông Tuấn nhận định đây cũng là một sai lầm đối với người nộp thuế bởi tổng doanh thu sẽ được tính trên tổng tất cả các tài khoản của cá nhân đó.

Ông Tuấn cho biết, hiện phương thức định danh điện tử đã được áp dụng, dữ liệu của cơ quan thuế đang cập nhật, từ 1/7 quy định sử dụng mã số định danh cá nhân thay cho mã số thuế cũng được áp dụng cho cả cá nhân, hộ kinh doanh và doanh nghiệp. Các thông tin của người nộp thuế đã định danh trên VneID, liên kết trên tài khoản ngân hàng và ứng dụng eTax Mobile. Dữ liệu này có thể bí mật đối với cá nhân nhưng với các cơ quan chức năng hoàn toàn có đầy đủ thông tin, chứng cứ để xem xét nghĩa vụ thuế của người nộp thuế.

Theo số liệu của Cục Thống kê (Bộ Tài chính) đến cuối 2024, cả nước có 3,6 triệu hộ kinh doanh được quản lý thuế, đóng góp 25.953 tỷ đồng vào ngân sách. Trong số này, gần hai triệu hộ đóng thuế khoán, bình quân nộp 700.000 đồng mỗi tháng. Dự kiến có khoảng 37.000 hộ, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo hình thức khoán sẽ phải chuyển đổi hình thức.

>>> Mời độc giả xem thêm video: Tiểu thương đồng loạt nghỉ bán hàng (Nguồn video: VTV)