Nằm trên đảo Cù lao Chàm, thuộc TP Hội An, tỉnh Quảng Nam, chùa Hải Tạng là một chùa cổ mang nhiều giá trị đặc sắc về lịch sử và kiến trúc của Việt Nam.
Theo sử sách, chùa được xây dựng vào năm 1758, thời Lê trung hưng, nằm sát chân núi phía Tây của đảo, lưng tựa vào núi, mặt nhìn ra một vùng đất bằng phẳng, là cánh đồng lúa duy nhất của Cù lao Chàm.
Ban đầu, chùa được xây dựng cách vị trí hiện nay khoảng 200m về hứơng Đông Bắc, về sau do mưa bão làm hư hại nên năm 1848, một số ngư dân và thương gia hiệp lực xây dựng lại ngôi chùa ở vị trí ngày nay.
Trong tên chùa Hải Tạng, Hải nghĩa là biển, Tạng là Tam tạng kinh điển, một bộ kinh quan trọng của Phật giáo. Tên chùa mang ý nghĩa chùa là nơi hội tụ kinh Tam Tạng mênh mông như biển cả.
Về kiến trúc, chùa gây ấn tượng đầu tiên với bức tượng Phật Bà Quân Âm nằm phía trước, nổi bật giữa khung cảnh núi non bao quanh. Sau tượng Quan Âm là cổng tam quan.
Sau tam quan là chính điện của chùa Hải Tạng. Công trình được xây ba gian hai chái, vẫn giữ được gần như nguyên trạng kết cấu kiến trúc, mỹ thuật sau gần hai thế kỷ được xây dựng.
Trước hiên chính điện là hệ thống cửa với ba bộ cửa lớn, mỗi bộ có bốn cánh cửa ngăn cách không gian giữa bên trong chùa và ngoài sân.
Bên trong chính điện treo nhiều bộ hoành phi và câu đối. Trung tâm chính điện là ba bức tượng Phật làm bằng gỗ lớn, tiếp đến là bức tượng Phật Thích Ca Mâu Ni trong bộ áo cà sa màu vàng đậm.
Chùa Hải Tạng thờ cả Phật và các thánh thần theo tập quán tâm linh địa phương. Điều này vừa đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng của ngư dân trong vùng, vừa khiến chùa trờ thành nơi là nơi thương thuyền các nước tín ngưỡng Phật giáo ghé vào hành lễ, cầu nguyện.
Ngày nay trong chùa còn lưu giữ một quả đại hồng chung, trên chuông có một con rồng mang phong cách những năm đầu thời Lê sơ. Quả chuông này có thể có niên đại trước cả thời điểm xây dựng chùa.
Các nhà nghiên cứu đánh giá, do được bảo tồn khá tốt, chùa Hải Tạng là nơi cung cấp các thông tin về nhiều lĩnh vực khoa học, về lịch sử hình thành, phát triển của khối cộng đồng cư dân Việt trên Cù lao Chàm.
Đối với da khách gần xa, chùa Hải Tạng là một điểm tham quan không nên bỏ qua trên hành trình khám phá các di sản miền Trung.
