Đền Trúc - Ngũ Động Thi Sơn thuộc thôn Quyển Sơn, xã Thi Sơn, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam là một khu danh thắng nổi tiếng gắn liền với tên tuổi người anh hùng dân tộc Lý Thường Kiệt.
Tương truyền, năm 1089, đoàn chiến thuyền của Lý Thường Kiệt khi chinh phạt phương Nam đi qua thôn Quyển Sơn. Bỗng một trận gió lớn ào ào thổi tới, bẻ gãy cả cột buồm rồi cuốn lá cờ lớn của đoàn quân lên đỉnh núi.
Lý Thường Kiệt bèn cho thuyền dừng lại, cùng quân sĩ lên bờ sửa lễ tế trời đất cầu đại thắng. Lần đó, thắng lớn trở về, Lý Thường Kiệt đã cùng đoàn quân lên đây làm lễ tạ ơn, khao thưởng ba quân và mở hội cho dân làng mừng chiến thắng. Sự kiện lá cờ bị gió cuốn đã khiến Lý Thường Kiệt đặt tên cho ngọn núi là Cuốn Sơn. Về sau, dân làng Cuốn Sơn đã lập đền thờ Lý Thường Kiệt ở chính nơi ông đã mở hội. Được dựng giữa khu rừng trúc rộng hàng chục mẫu, nên ngôi đền mang tên đền Trúc.
Sau nhiều thế kỷ, trúc không còn và ngôi đền chỉ còn giữ được một số nét căn bản. Ngôi đền được dựng bằng gỗ lim, cao trên 6m. Nhà tiền đường là một công trình 5 gian. Hệ thống vì kèo biến thể kiểu giá chiêng đồng rường con nhị xuất hiện vào cuối thế kỷ 17 và phổ biến vào cuối thế kỷ 19. Ba gian hậu cung được xây dựng cùng một phong cách với nhà tiễn đường, có 2 đầu bịt đốc, lợp ngói nam, xây bằng gạch thất, bắt mạch để trần. Trên hệ thống cửa có trạm trổ theo các đề tài tứ quí...
Cạnh đền Trúc có núi Cuốn Sơn (nay gọi là núi Cấm), một ngọn núi có ý nghĩa tâm linh đặc biệt với người dân trong vùng. Do không ai dám xâm phạm và ngọn núi vẫn giữ được nhiều nét nguyên sơ với hệ sinh thái phong phú.
Đặc biêt, trong lòng núi Cấm còn có hệ thống hang động độc đáo gồm 5 hang nối liền nhau, tạo thành động liên hoàn, gọi là Ngũ Động Thi Sơn.
Cấu trúc các động vô cùng đa dạng với nhiều loại thạch nhũ muôn hình vạn trạng, gợi cho du khách sức tưởng tượng phong phú: hình bầu sữa mẹ, nồi cơm mở vung, hình con voi, con rùa...
Phong cảnh nên thơ, đặc sắc của núi Cấm đã từng làm nao lòng bao mặc khách tao nhân để làm nên sự lưu luyến bằng những bài thơ hay để lại cho đời.
Ghé thăm Ngũ Động Thi Sơn, du khách sẽ như lạc vào chốn bồng lai tiên cảnh có thật giữa đồng bằng sông Hồng...
