Máy bay ném bom Il-28 là thiết kế của cục thiết kế Ilyushin (Liên Xô) sau chiến tranh Thế giới thứ hai. Khoảng 6.635 chiếc Il-28 đã được sản xuất và phục vụ trong suốt 50 năm ở nhiều quốc gia trên thế giới.
Chiếc máy bay này có hình dáng bên ngoài theo quy ước, với cánh cao, không chéo phía sau mang động cơ lớn phía dưới. Phi công ném bom ngồi phía mũi kính, phía đuôi có hai khẩu pháo 23mm.
Những đặc điểm đó giống với kiểu bố trí của máy bay ném bom tầm trung thời Chiến tranh thế giới thứ hai trước đó, nhưng các bề mặt đuôi chéo phía sau và buồng lái kính nổi của phi công và ghế phóng là các đặc điểm tương tự các loại máy bay khác ở thời kỳ của nó, khiến nó vừa mang các đặc điểm mới vừa có những đặc điểm cũ.
Máy bay Il-28 trang bị hai động cơ tuốc bin phản lực Klimov VK-1A (dùng trên máy bay tiêm kích MiG-17) cho phép máy bay đạt tốc độ tối đa 902km/h, bán kính tác chiến gần 1.000km, trần bay tối đa hơn 12.000m.
Theo các tài liệu nước ngoài, Il-28 mang tối đa 3 tấn bom trong buồng bom. Nhưng thực tế, “việc mang bao nhiêu bom phải phụ thuộc vào buồng bom và giá bom, ví dụ như loại bom phá mảnh OFAP 250-270 thì Il-28 mang tối đa 8 quả (hơn 2 tấn) hoặc nó có thể mang 1 quả bom nguyên tử 3 tấn”, ông Thân Xuân Hạnh – phi công từng lái Il-28 kể với Kiến Thức.
Ngoài ra, ở đuôi máy bay còn có một ụ pháo 23mm 2 nòng do sĩ quan (kiêm vô tuyến điện) điều khiển.
Tuy ở Liên Xô, máy bay ném bom Il-28 thuộc kiểu chiến thuật, tuy nhiên ở tầm Việt Nam thì nó thuộc hàng chiến lược. “Tuy Il-28 là máy bay ném bom chiến thuật nhưng đối với Việt Nam lúc đó thì Il-28 có thể xem là mang tầm chiến lược. Nghĩa là chỉ sử dụng vào thời điểm quan trọng nhất, cam go nhất phải mang được chiến thắng và có ý nghĩa. Đã ra quân là phải đánh thắng”, phi công Thân Xuân Hạnh từng cho biết
Ảnh: Máy bay ném bom Il-28 trong trang bị Không quân Nhân dân Việt Nam - Nguồn: QĐND.
Ảnh: Máy bay ném bom Il-28 trong trang bị Không quân Nhân dân Việt Nam - Nguồn: QĐND.
Giữa năm 1965, Liên Xô đã chuyển giao cho Việt Nam 8 máy bay ném bom Il-28 (gồm cả 3 loại: trinh sát ảnh, ném bom và huấn luyện). Toàn bộ lực lượng phi công, cán bộ kỹ thuật Il-28 được biên chế thành đơn vị T16, nằm trong Trung đoàn Tiêm kích 921 Sao Đỏ.
Vì nhiều lý do, mà mãi tới ngày 9/10/1972, máy bay ném bom Il-28 của Không quân Nhân dân Việt Nam mới xuất kích đánh chặn đầu (và cũng là trận cuối) vào căn cứ phỉ Vàng Pao và cố vấn Mỹ ở Buôn Loọng trên đất Lào.
Ảnh: Tổ bay IL- 28 sau khi hoàn thành nhiệm vụ ở Lào, hạ cánh về sân bay an toàn - Nguồn: Tư liệu
Ảnh: Tổ bay IL- 28 sau khi hoàn thành nhiệm vụ ở Lào, hạ cánh về sân bay an toàn - Nguồn: Tư liệu
Trận đánh Buôn Loọng là trận đầu tiên và cũng là cuối cùng của máy bay ném bom Il-28. Đây cũng có thể xem là trận đánh có “1-0-2” của lực lượng không quân ném bom duy nhất trong lịch sử Không quân Nhân dân Việt Nam.
Ảnh: Phi công Việt Nam trên máy bay ném bom chiến thuật Il-28 - Nguồn: tư liệu Bảo tàng Phòng không – Không quân.
Ảnh: Phi công Việt Nam trên máy bay ném bom chiến thuật Il-28 - Nguồn: tư liệu Bảo tàng Phòng không – Không quân.
