Trong tám năm qua, ở khu vực phía đông của Ukraine, quân đội nước này đã xây dựng một mạng lưới công sự rộng khắp, có thể sánh với Phòng tuyến Maginot của Pháp trước giai đoạn Chiến tranh Thế giới thứ hai.

Nhiều km đường hào và hầm tránh bom bằng bê tông, không phải là mục tiêu dễ dàng cho cả pháo binh và pháo phản lực phóng loạt, vốn là thế mạnh của quân Nga.

Việc sử dụng pháo phản lực 122mm, đạn pháo 122 mm, 152 mm, cũng như súng cối 82 mm và 120 mm; thậm chí là tên lửa đạn đạo Iskander hoặc hành trình Calibre vào những khu vực kiên cố này, chỉ là sự lãng phí.

Mục tiêu thứ hai của bom phá hạng nặng là những nơi trú ẩn của Lực lượng Thủy quân Lục chiến Ukraine và Tiểu đoàn Azov tại nhà máy luyện kim Ilyich và Azovstal tại Mariupol.

Nga đã thử đưa vũ khí hạng nặng, dùng để phá hủy các công trình phòng thủ ngầm trong các phân xưởng của nhà máy. Đầu tiên, đạn nhiệt áp của TOS 1A Pinocchio và Solntsepek được sử dụng; nhưng vũ khí này, chỉ có tác dụng với những mục tiêu trên mặt đất, sinh lực lộ và công sự không kiên cố.

Giống như đạn pháo phản lực của các hệ thống Grad, Uragan và Smerch, đạn pháo nhiệt áp không thể xuyên sâu 5–10 mét vào hầm trú ẩn bằng bê tông.

Một vũ khí có sức công phá hầm ngầm và công sự vững chắc tương đối tốt của Quân đội Nga là súng cối 240 mm 2S4 Tulip, có khả năng bắn đạn nặng 228 kg đạn vào mục tiêu. Nhưng ngay cả ở loại đạn nổ phá mạnh nhất là 3VF2, cũng chí có lượng thuốc nổ không quá 50 kg.

Tuy nhiên lượng cối 2S4 của quân Nga không nhiều, thậm chí các trận địa súng cối còn dễ bị tập kích bởi súng phóng lựu B-41 hoặc tên lửa chống tăng Javelin của Ukraine.

Như vậy, để đối phó với những công sự phòng ngự kiên cố của Quân đội Ukraine, Quân đội Nga phải dùng các loại bom phá hạng nặng (FAB), được phát triển từ nhiều năm trước tại Công ty Cổ phần Hiệp hội Nghiên cứu và Sản xuất Bazalt.

Bom hạng nặng, “vũ khí đặc trị” hầm ngầm Ukraine

Ưu điểm của bom FAB đó chính là có thiết kế đơn giản, không cần bảo dưỡng định kỳ trong thời gian lưu kho, chi phí tương đối thấp, cũng như dễ dàng sản xuất hàng loạt. Nhược điểm của FAB là mức chính xác không cao, phần lớn là bom thả rơi tự do.

Hiện Không quân Nga còn sở hữu nhiều loại máy bay có thể sử dụng bom FAB hạng nặng. Vừa qua, Không quân Nga đã nhiều lần sử dụng máy bay ném bom chiến lược Tu-22M3 để ném bom FAB vào Nhà máy thép Azovstal.

Trong trường hợp mục tiêu được quan sát rõ ràng, không có dân thường và hệ thống phòng không mạnh của đối phương, bom FAB đã trở thành vũ khí lý tưởng để phá hủy các công trình phòng thủ kiên cố.

Những loại bom có điều khiển, thường có trọng lượng nhỏ từ 100 đến 500 kg, cho phép tấn công mục tiêu, mà không cần bay vào khu vực phòng không của đối phương.

Tuy nhiên các loại bom như vậy sức công phá không cao, giá thành đắt và không thể sử dụng với số lượng nhiều. Trong cuộc tấn công vào Nhà máy thép Azovstal, Không quân Nga thường sử dụng bom FAB có trọng lượng từ 1.500 kg trở lên.

Thực tế trong các kho dự trữ của Nga, còn nhiều bom FAB như FAB-1500/2500TS từ thời Liên Xô. Những loại bom này được thiết kế để phá hủy các mục tiêu kiên cố bằng bê tông cốt thép với độ dày ít nhất 2,5 m.

Những quả bom này, đã được Liên Xô sử dụng để tiêu diệt phiến quân Mujahideen tại các hẻm núi tại Afghanistan vào thập niên 1980 và rất lý tưởng để phá hủy căn cứ ngầm tại Nhà máy thép Azovstal hiện nay.

Ngoài ra Nga đã phát triển loại bom khoan như của Mỹ, với trọng lượng lên tới 2.151 kg. Loại bom khoan này có vỏ rất dày và lượng thuốc nổ tương đối nhỏ (430 kg thuốc nổ tổng hợp). Rất phù hợp với việc phá các hầm ngầm, nằm sâu dưới lòng đất.

Hiện trong kho bom của Nga, còn nhiều bom phá FAB-1500T từ thời Liên Xô, có trọng lượng một tấn rưỡi, trong đó chứa 870 kg thuốc nổ. Trong điều kiện địa hình Miền Đông Ukraine, FAB-1500T có thể tạo ra một hố bom có đường kính 20-25 mét và sâu tới 6 mét.

Ngoài ra, Không quân Nga còn có những loại bom rất lớn như FAB-3000 M-54, trọng lượng 3.000 kg, trong đó riêng thuốc nổ là 1.400 kg, cũng do Liên Xô sản xuất.

Vừa qua truyền thống Ukraine miêu tả một vụ nổ mạnh “chưa từng có” tại Kiev, nếu Nga sử dụng tên lửa đạn đạo Iskander với đầu đạn nặng 480 kg hoặc tên lửa hành trình Calibre với đầu đạn 200–450 kg thì không thể có vụ nổ lớn như vậy được, mà chỉ có thể là bom FAB-3000 M-54.

Đoạn video quay hố bom cho thấy, một hố hình phễu, có đường kính 80 mét và sâu 15-20 mét. Với loại bom này, Không quân Nga có thể phá hủy các công trình phòng thủ ngầm tại Nhà máy thép Azovstal, đến tận đáy.

Nhưng đó chưa phải là tất cả, khi trong kho vũ khí của Quân đội Nga còn có những quả bom nặng 5 tấn và thậm chí 9 tấn. Đây là những loại vũ khí thay thế cho vũ khí hạt nhân chiến thuật, để phá hủy các mục tiêu chiến lược.

Sẵn sàng đối đầu với những công sự kiên cố của Quân đội Ukraine

Chiến trường Ukraine đang là nơi Nga thử các loại vũ khí mới, trong đó có các loại bom; những hầm ngầm tại Nhà máy thép Azovstal cũng có thể trở thành bãi thử cho loại bom siêu nặng FAB-5000 và FAB-9000.

Những quả bom tiền nhiệm FAB-5000NG đã được máy bay Liên Xô thả vào năm 1945 tại Koenigsberg khi đó thuộc Đức (giờ là vùng lãnh thổ Kaliningrad của Nga), loại bom này chứa 2,2 tấn thuốc nổ và tạo ra hố sâu đến gần 10 mét.

Bom FAB-9000 của Liên Xô, với 4,2 tấn thuốc nổ, có khả năng tạo hố sâu 12 mét. Nó được sử dụng để ném bom từ độ cao tới 16 km, với tốc độ bay lên đến 1.200 km/h (bom đã được thử nghiệm ở độ cao 12.500m, với tốc độ bay của máy bay là 910 km/h).

Những loại bom phá trọng lượng lớn này, hiện chỉ có các loại máy bay ném bom chiến lược Tu-95MS, Tu-160 hoặc Tu-22M3 mới có thể sử dụng được. Trên thực tế, các khoang chứa bom của 3 loại máy bay ném bom của Nga đều không thể sử dụng loại bom này, nếu không cải tạo lại.

Để sử dụng những “siêu bom” trên, sẽ có những mấu treo ngoài thân. Một chiếc Tu-22M3 có thể mang 3 quả FAB-3000.

Trên thực tế, những quả bom nặng 3 tấn đã được sử dụng nhiều ở chiến trường Afghanistan, nhưng khả năng công phá “vẫn còn hạn chế”.

Mặc dù có gần 300 quả bom FAB-3000 được thả xuống, chúng không tạo ra nhiều tác dụng trên mặt đất. Lý do là tại Afghanistan, những ngọn núi khổng lồ, đã chắn sóng xung kích của bom.

Tuy nhiên, nếu sử dụng bom FAB-3000 tại chiến trường Ukraine, thì các vật thể không thể tồn tại. Và đây là cơ sở, để các nhà lãnh đạo Quân đội Nga quyết định sử dụng loại vũ khí này, để phá hủy các cứ điểm kiên cố của Quân đội Ukraine tại Donbass.