Phẫu thuật tuyến giáp là phương pháp chính trong điều trị ung thư tuyến giáp thể nhú. Phần lớn bệnh nhân hồi phục tốt sau mổ. Tuy nhiên, có một số ít bệnh nhân có sụp mi mắt sau mổ tuyến giáp. Đây là một biến chứng ít gặp - hội chứng Horner, với biểu hiện điển hình là sụp mi mắt sau mổ.

Hội chứng Horner là gì?

Hội chứng Horner (Horner’s syndrome) sau mổ tuyến giáp là do tổn thương chuỗi hạch giao cảm cổ – một cấu trúc thần kinh kiểm soát nhiều chức năng vùng mặt và mắt. Khi chuỗi hạch này bị tổn thương một bên, người bệnh sẽ có những biểu hiện đặc trưng:

Sụp mi mắt (ptosis) nhẹ đến trung bình.

Đồng tử co nhỏ (miosis), phản xạ ánh sáng bình thường.

Mất tiết mồ hôi (anhidrosis) nửa mặt cùng bên tổn thương (hiếm gặp hơn).

Tổn thương có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào dọc theo đường đi của thần kinh giao cảm – từ nền sọ đến vùng cổ và trung thất trên. Tổn thương này có thể xảy ra sau mổ tuyến giáp, hay gặp hơn sau vét hạch cổ.

Tại sao lại gây ra biến chứng này sau mổ tuyến giáp

Trong phẫu thuật tuyến giáp, đặc biệt trong các ca ung thư cần vét hạch trung tâm hoặc hạch cổ bên, trong quá trình vét hạch có thể tổn thương chuỗi thần kinh giao cảm cổ giữa, hoặc các nhánh của nó.

Các cơ chế gây tổn thương bao gồm:

Kéo căng hoặc đụng chạm trực tiếp vào thần kinh trong lúc phẫu tích.

Thiếu máu cục bộ

Tụ máu sau mổ, chèn ép thần kinh giao cảm.

Biến thể giải phẫu làm chuỗi thần kinh nằm gần tuyến giáp hơn bình thường.

Tần suất và tiên lượng

Tỷ lệ mắc từ 0.03% đến 0.2% các ca phẫu thuật tuyến giáp – tuy hiếm nhưng không phải không có.

Phục hồi hoàn toàn khoảng 30% bệnh nhân.

Đa số chỉ phục hồi một phần hoặc không phục hồi – để lại sụp mi lâu dài, ảnh hưởng thẩm mỹ và tâm lý.

Bệnh nhân nên làm gì?

Nếu sau mổ thấy một bên mi mắt sụp xuống nhẹ hoặc rõ rệt; Đồng tử nhỏ hơn bên còn lại (dễ nhận thấy ở nơi thiếu sáng); Cảm giác “không cân xứng” hai bên mặt... hãy báo ngay với bác sĩ chuyên khoa để được khám, chẩn đoán và theo dõi kịp thời.

Điều trị thường là nội khoa, song không có phương pháp nào đảm bảo phục hồi hoàn toàn. Việc phát hiện sớm và theo dõi sát giúp tiên lượng tốt hơn.

Hội chứng Horner là biến chứng hiếm nhưng không thể bỏ qua sau mổ tuyến giáp, nhất là các ca ung thư cần phẫu tích rộng.

Nếu không may gặp biến chứng này, đừng hoang mang — hãy theo dõi định kỳ với bác sĩ và cân nhắc can thiệp thẩm mỹ nếu cần sau 6–12 tháng.

TS.BS. Ngô Quốc Duy (Bệnh viện K)