Thành Cát Tư Hãn đã chinh phục gần 31 triệu km vuông lãnh trong suốt cuộc đời mình. Trên hành trình chinh phục đó, ông đã xẻ một đường tàn bạo xuyên qua châu Á và châu Âu, khiến hàng chục triệu người chết.
Ông đã thống nhất các bộ lạc và mang lại cuộc sống an ổn hòa bình trên suốt hơn 5000 dặm đường thương mại, mở ra sự phát triển thương mại, du lịch, giao lưu văn hóa, tôn giáo giữa phương Đông và phương Tây.
Theo Nguyên sử (thời Chu Nguyên Chương) và Mông Cổ bí sử (Sách chữ Mông Cổ lâu đời nhất còn tồn tại) thì Thành Cát Tư Hãn có một tuổi thơ cực khổ, trải qua nhiều biến cố lớn.
Cha của ông đã bị các đối thủ Tatar đầu độc khi ông lên 9. Ông trở thành thủ lĩnh của bộ lạc trong sự phản đối do sự bất đồng về quyền lực và quyền lợi kinh tế. Trong những năm sau đó, ông và gia đình sống một cuộc đời du cư nghèo khó.
Cũng theo Mông Cổ bí sử, vị tướng kiệt xuất của họ chào đời năm 1162, lớn lên bên dòng sông Onon. Thuở hàn vi tên là Thiết Mộc Chân (Temujin) theo tiếng Mông Cổ nghĩa là "Sắt thép", "Thợ rèn".
Năm 1206 Thiết Mộc Chân đã liên kết thành công các bộ lạc Mông Cổ đang bị chia rẽ và tại hội nghị (hội đồng các thủ lĩnh Mông Cổ) ông đã được phong là Thành Cát Tư Hãn (trong tiếng Mông Cổ là vua của cả thế giới).
Cho đến nay, vẫn chưa ai tìm được bất kỳ tượng điêu khắc, hình vẽ hoặc thư tịch cổ nào mô tả về ngoại hình của Thành Cát Tư Hãn trong thời kỳ cùng niên đại với ông.
Những hình ảnh phác thảo, mô phỏng lại đều dựa vào nguồn dã sử trong dân gian hay truyền miệng. Trong liên tưởng của mọi người ngày nay khi ký họa hoặc dựng tượng ông thường mô tả ông là người cao to, nghiêm nghị, vạm vỡ như bản chất của một chiến binh dũng mãnh với bộ râu dài và rậm rạp.
Thành Cát Tư Hãn rất giỏi dùng người tài. Ông thường thăng chức cho các chỉ huy quân sự dựa trên tài năng và kinh nghiệm của họ hơn là dựa trên đẳng cấp, gốc gác hay việc họ trung thành với ai trước đây.
Các nhà sử gia ước tính có khoảng 40 triệu người đã thiệt mạng trong thời kỳ chinh phục của Mông Cổ. Con số thống kê từ thời Trung Cổ cho thấy dân số Trung Quốc sụt giảm hàng chục triệu người trong thời kỳ Đại Hãn còn sống. Các học giả ước tính ông ta có thể đã giết chết một lượng người bằng 3/4 dân số Iran ngày nay trong cuộc chiến với đế chế Khwarezmid.
Thành Cát Tư Hãn chấp nhận sự đa dạng trong các lãnh thổ mà ông mới chinh phục. Ông đã thông qua các đạo luật thừa nhận tự do tôn giáo cho tất cả mọi người và thậm chí còn miễn thuế cho những nơi thờ cúng.
Nguyên nhân cái chết và nơi chôn cất Thành Cát Tư Hãn là một trong những bí ẩn của hậu thế. Có nhiều giả thuyết về cái chết của ông nhưng dù thế nào thì ông cũng đã hết sức công phu trong việc giữ bí mật nơi an nghỉ của mình.
