Trong thời gian vừa qua, Khoa Bệnh lây đường máu (A4-A), Viện Lâm sàng các bệnh truyền nhiễm – Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã tiếp nhận một số ca bệnh nhập viện với chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết. Khi thăm khám các bác sĩ phát hiện vết loét đặc trưng của sốt mò.

Nguy kịch vì sốt cao không ngờ mò đốt

Sốt mò (Scrub typhus) – một bệnh truyền nhiễm cấp tính, có thể điều trị khỏi nếu được phát hiện kịp thời tuy nhiên một số trường được chẩn đoán và điều trị muộn dẫn đến biến chứng nặng nề thậm chí gây ra tử vong.

Người bệnh thường nhập viện hoặc từ tuyến trước chuyển đến với bệnh cảnh sốt cao, đau đầu, có thể kèm theo tổn thương các cơ quan ở mức độ khác nhau. Vì vậy, trên lâm sàng bệnh thường khó phân biệt với các bệnh lý nhiễm khuẩn khác.

Tuy nhiên, bệnh không khó được chẩn đoán nếu được các bác sĩ nghĩ đến bệnh và thăm khám tỷ mỉ, tìm các dấu hiệu đặc trưng của bệnh như loét, hạch, ban. Bệnh nếu được chẩn đoán và điều trị sớm với phác đồ đặc hiệu thường đáp ứng tốt và người bệnh thường bình phục hoàn toàn.

Trong số đó có bệnh nhân N.T.C, 70 tuổi, nhập viện sau 6 ngày sốt cao liên tục. Bệnh nhân thường xuyên làm vườn trong khu vực nhiều cây cối rậm rạp. Ban đầu, người bệnh chỉ thấy mệt, sốt, buồn nôn, đau bụng và tiêu chảy.

Sau đó, trên cơ thể xuất hiện ban đỏ, phù mặt, tay và chân. Bệnh nhân đã được khám và điều trị tuyến dưới khoảng 2 ngày với chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết, nhưng bệnh không cải thiện. Khi gia đình chuyển lên Bệnh viện TWQĐ 108 bệnh nhân vẫn còn sốt cao liên tục, li bì, mệt nhiều, khó thở và phải thở oxy kính.

Qua quá trình thăm khám, bác sĩ phát hiện vết loét rất đặc trưng ở hõm nách, đây là triệu chứng điển hình của sốt mò. Đồng thời xét nghiệm PCR máu khẳng định bệnh nhân dương tính với O. tsutsugamushi.

Bệnh nhân được điều trị bằng kháng sinh đặc hiệu Doxycycline kết hợp Quinolon, cùng với nuôi dưỡng, nâng đỡ thể trạng. Sau 2 ngày, bệnh nhân hết sốt, tỉnh táo, các triệu chứng khác như khó thở, phù mặt và tay chân được cải thiện rõ rệt. Sau khoảng 1 tuần điều trị tích cực, bệnh nhân được xuất viện và trở lại với cuộc sống bình thường.

Cẩn thận ấu trùng nơi bụi rậm

Sốt mò (tên khoa học: Scrub typhus) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi khuẩn Orientia tsutsugamushi gây ra. Đây là loại vi khuẩn sống ký sinh nội bào bắt buộc, được truyền sang người qua vết đốt của ấu trùng mò (hay còn gọi là bọ mò đỏ).

Tác nhân truyền bệnh là ấu trùng mò, thường sống trong bụi rậm, cỏ dại, ruộng nương, rừng cây bụi, nơi có nhiều động vật gặm nhấm sinh sống. Mò trưởng thành hút máu động vật nhỏ nhưng chỉ ấu trùng mới đốt người và truyền bệnh. Bệnh thường xuất hiện ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, đặc biệt là khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Tại Việt Nam, sốt mò thường gặp nhất vào mùa mưa nóng. Ở miền Bắc, bệnh xuất hiện nhiều từ tháng 5 đến tháng 10, còn ở miền Nam thì quanh năm, nhưng cao điểm vẫn rơi vào mùa mưa. Những nơi nhiều bụi rậm, bìa rừng, nương rẫy hay vùng khai hoang mới là “điểm nóng” của bệnh.

Người lao động ngoài trời như nông dân, công nhân lâm nghiệp, bộ đội… chính là những đối tượng có nguy cơ cao.

Điều đáng chú ý là sốt mò có biểu hiện khá giống với nhiều bệnh sốt khác như sốt xuất huyết, thương hàn, sốt rét… nên bệnh nhân và cả nhân viên y tế tuyến cơ sở đôi khi khó nhận biết. Do đó, việc nâng cao nhận thức cộng đồng về căn bệnh này là hết sức cần thiết.

Nhiều biến chứng dễ tử vong

Theo TS, BS Trịnh Văn Sơn, chủ nhiệm khoa Bệnh lây đường máu chia sẻ: Sốt mò có thể điều trị khỏi nếu được phát hiện sớm. Thông thường, sau 1–3 ngày dùng thuốc, bệnh nhân sẽ hết sốt. Nhưng nếu chậm trễ, bệnh có thể gây ra biến chứng nặng như viêm phổi, viêm cơ tim, suy đa tạng, sốc nhiễm khuẩn, thậm chí tử vong.

Đặc biệt, với phụ nữ mang thai, bệnh còn có nguy cơ gây sảy thai hoặc thai chết lưu. Điều nguy hiểm là bệnh không lây trực tiếp từ người sang người, mà thường khởi phát âm thầm chỉ từ một vết cắn nhỏ khó nhận biết.

Hiện chưa có vắc xin phòng ngừa, vì vậy biện pháp hiệu quả nhất vẫn là chủ động phòng bệnh: giữ vệ sinh môi trường, phát quang bụi rậm, tránh phơi quần áo ở nơi ẩm thấp, mặc quần áo bảo hộ khi lao động ở vùng nhiều cây cỏ.

Điều dưỡng Nguyễn Thị Huyền, Thân Thị Phượng (Khoa Bệnh lây đường máu (A4A) - Viện Lâm sàng các bệnh truyền nhiễm)