Mới đây, Cơ quan Cảnh sát điều tra – Công an tỉnh Hưng Yên đã phát hiện hành vi sản xuất và phân phối dầu ăn giả, kém chất lượng mang nhãn hiệu GoldWin Cooking Oil do Công ty TNHH GoldWin Việt Nam sản xuất tại Khu công nghiệp Thanh Oai (Hà Nội).

Kết quả điều tra ban đầu cho thấy, các sản phẩm này không đảm bảo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, nhưng đã được phân phối rộng rãi ra thị trường. Trước nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe người tiêu dùng, lực lượng chức năng đã phát đi cảnh báo trên toàn quốc, đồng thời yêu cầu ngừng ngay việc kinh doanh và thu hồi toàn bộ sản phẩm vi phạm.

Vi phạm nghiêm trọng

Trao đổi với phóng viên Khoa học và Đời sống/ Báo Tri thức và Cuộc sống, luật sư Nguyễn Trọng Hòa (Đoàn Luật sư TP HCM) nhận định, hành vi sản xuất, phân phối dầu ăn không đạt chất lượng nhưng vẫn ghi nhãn mác như sản phẩm đạt chuẩn là vi phạm pháp luật nghiêm trọng, không chỉ xâm phạm đến quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây hại đến sức khỏe, tính mạng con người.

Theo luật sư Hòa, căn cứ vào quy định tại Luật An toàn thực phẩm 2010, mọi loại thực phẩm trước khi lưu hành trên thị trường đều phải đáp ứng đầy đủ điều kiện về vệ sinh an toàn thực phẩm, công bố tiêu chuẩn chất lượng, truy xuất nguồn gốc, đồng thời phải được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất, kinh doanh.

“Trong vụ việc này, nếu kết quả giám định cho thấy sản phẩm có chứa các thành phần không được phép sử dụng hoặc mức độ nguy hại vượt ngưỡng cho phép, thì hành vi sản xuất dầu ăn giả không chỉ dừng lại ở vi phạm hành chính, mà còn có dấu hiệu cấu thành tội phạm hình sự theo quy định tại Điều 193 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) về tội ‘Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm’”, luật sư Hòa phân tích.

Cụ thể, theo Điều 193, người nào sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm có thể bị phạt tù từ 2 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân, tùy thuộc vào mức độ vi phạm, hậu quả gây ra và số lượng sản phẩm. Trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng như ngộ độc, tổn hại sức khỏe hoặc tử vong, thì hình phạt có thể ở mức cao nhất. Ngoài ra, hình phạt bổ sung có thể bao gồm phạt tiền, cấm kinh doanh vĩnh viễn hoặc tịch thu toàn bộ tang vật, phương tiện liên quan đến hành vi phạm tội.

Cần xử nghiêm

Theo luật sư Hòa, việc Công ty TNHH GoldWin Việt Nam sản xuất và đưa ra thị trường sản phẩm dầu ăn không đạt chuẩn cho thấy sự buông lỏng trong quản lý nội bộ và đạo đức kinh doanh. Không thể lấy lý do thiếu hiểu biết hoặc sai sót kỹ thuật để bao biện cho hành vi coi thường sức khỏe cộng đồng.

“Với những vụ việc có tính chất cố ý, kéo dài, có hệ thống, các cơ quan chức năng cần mạnh tay xử lý. Không chỉ xử phạt hành chính mà phải khởi tố hình sự, xử lý trách nhiệm hình sự của người đứng đầu doanh nghiệp nếu có căn cứ cho thấy họ biết và chỉ đạo hành vi vi phạm”, luật sư nhấn mạnh.

Ngoài ra, theo quy định tại Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010, người tiêu dùng có quyền được sử dụng sản phẩm an toàn, được cung cấp thông tin trung thực và có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại khi bị xâm phạm quyền lợi. Doanh nghiệp có thể phải đối mặt với các vụ kiện dân sự hoặc tập thể nếu người tiêu dùng bị tổn hại sức khỏe do sử dụng sản phẩm dầu ăn giả.

Trường hợp sản phẩm sử dụng nhãn hiệu nhái, nhãn hiệu không đăng ký hoặc giả mạo thương hiệu đã được bảo hộ, hành vi này còn có thể bị xử lý theo Luật Sở hữu trí tuệ, với chế tài xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây thiệt hại đáng kể cho chủ sở hữu quyền.

Luật sư Hòa kiến nghị, Bộ Y tế, Cục An toàn thực phẩm, Tổng cục Quản lý thị trường cần xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành, thường xuyên tổ chức thanh tra đột xuất các cơ sở sản xuất thực phẩm, đặc biệt là các doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ tại các khu công nghiệp, nơi tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn.

“Không thể để thị trường tự điều tiết trong lĩnh vực liên quan trực tiếp đến sức khỏe người dân. Cơ chế kiểm tra tiền kiểm – hậu kiểm cần được siết chặt hơn, thậm chí nên xem xét thiết lập hệ thống cảnh báo sớm và truy xuất nhanh để xử lý ngay từ đầu nguồn nếu phát hiện sai phạm”, luật sư đề xuất.

Cuối cùng, luật sư Nguyễn Trọng Hòa nhấn mạnh vai trò không thể thiếu của người tiêu dùng trong việc giám sát thị trường. Ông cho rằng mỗi người dân cần có nhận thức đầy đủ về quyền lợi và trách nhiệm khi lựa chọn sản phẩm tiêu dùng, đặc biệt là các mặt hàng thực phẩm thiết yếu như dầu ăn, nước mắm, gia vị, sữa...

“Người tiêu dùng nên ưu tiên sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm định chất lượng, có nhãn mác và bao bì hợp pháp. Đồng thời, khi phát hiện sản phẩm nghi ngờ, cần tố giác ngay cho cơ quan chức năng thay vì im lặng hoặc bỏ qua. Đó là cách tốt nhất để tự bảo vệ mình và góp phần làm trong sạch thị trường thực phẩm”, luật sư chia sẻ.

Vụ việc sản xuất dầu ăn giả GoldWin Cooking Oil là một hồi chuông cảnh tỉnh nghiêm khắc đối với các doanh nghiệp coi nhẹ đạo đức kinh doanh, vi phạm pháp luật để trục lợi.

Chỉ khi pháp luật được thực thi nghiêm minh, doanh nghiệp có trách nhiệm và người tiêu dùng chủ động, thì thị trường thực phẩm mới thực sự trở thành môi trường minh bạch, an toàn và đáng tin cậy.