Lợi nhuận tăng trưởng mạnh, nhưng "chất" từ đâu?

Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank, HoSE: STB) báo lãi trước thuế quý 2 đạt 3.657,24 tỷ đồng, tăng 36% so cùng kỳ. Thoạt nhìn, đây là một con số rất ấn tượng. Tuy nhiên, khi phân tích chi tiết, có những điểm đáng lưu tâm:

Tăng trưởng "khỏe" nhờ đâu? Mặc dù thu nhập lãi thuần tăng 8% và lãi thuần từ dịch vụ tăng 35% là những tín hiệu tích cực về hoạt động cốt lõi, nhưng đóng góp đáng kể vào lợi nhuận lại đến từ việc chi phí hoạt động giảm sâu tới 20% (từ 4.001,04 tỷ đồng xuống 3.199,82 tỷ đồng). Câu hỏi đặt ra là, liệu việc cắt giảm chi phí này có bền vững và có ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ hoặc năng lực vận hành trong dài hạn hay không?

Giảm từ các mảng kinh doanh phụ trợ: Đáng chú ý, các mảng như kinh doanh ngoại hối và mua bán chứng khoán đầu tư lại ghi nhận sụt giảm mạnh, lần lượt 26% và 90%. Đặc biệt, lãi từ mua bán chứng khoán đầu tư chỉ còn vỏn vẹn 1,75 tỷ đồng, cho thấy hiệu quả của hoạt động này gần như không đáng kể.

Chi phí dự phòng tăng vọt: Một điểm đáng lo ngại là chi phí dự phòng rủi ro tín dụng (RRTD) trong quý 2 tăng tới 96%, từ 465,31 tỷ đồng lên 912,32 tỷ đồng. Mức tăng đột biến này cho thấy Sacombank đang phải trích lập dự phòng nhiều hơn cho các khoản nợ có khả năng rủi ro, dù lợi nhuận trước thuế vẫn tăng trưởng. Điều này có thể báo hiệu áp lực về chất lượng tài sản trong tương lai gần.

Lũy kế 6 tháng đầu năm, lợi nhuận trước thuế của STB đạt 7.331,27 tỷ đồng, tăng 37%.

Mặc dù chi phí hoạt động chung 6 tháng giảm 6%, nhưng sự sụt giảm ở các mảng khác (ngoại hối giảm 13%, chứng khoán đầu tư giảm 92%) và đặc biệt là việc lãi từ hoạt động khác chuyển thành lỗ (lỗ 76,30 tỷ đồng so với lãi 50,63 tỷ đồng cùng kỳ), cho thấy sự phụ thuộc vào thu nhập lãi thuần và dịch vụ vẫn còn rất lớn.

Đồng thời, dự phòng rủi ro tín dụng 6 tháng 2025 giảm nhẹ 3% so cùng kỳ, về mức 1.107 tỷ đồng. Nếu không có sự kiểm soát chi phí mạnh mẽ như Quý 2, liệu đà tăng trưởng này có thể duy trì?

Quy mô tài sản tăng trưởng, tỷ lệ nợ xấu ra sao?

Tính đến cuối quý 2/2025, Sacombank ghi nhận tổng tài sản mở rộng quy mô 8% so với đầu năm, đạt 807.339 tỷ đồng. Trong đó, cho vay khách hàng tăng 9% lên 587.960 tỷ đồng, và tiền gửi khách hàng tăng 10% lên 624.314 tỷ đồng.

Sự mở rộng quy mô này là một tín hiệu cho thấy hoạt động kinh doanh đang được đẩy mạnh. Tuy nhiên, việc tăng trưởng cho vay và tiền gửi cũng cần được xem xét kỹ lưỡng về chất lượng và cấu trúc:

Tăng trưởng tín dụng có chọn lọc? Việc cho vay khách hàng tăng 9% trong 6 tháng thấp hơn nhẹ so với mức tăng trưởng toàn hệ thống là 9,9% nhưng tương đương với ACB – ngân hàng hoạt động trong cùng phân khúc với STB (tập trung vào bán lẻ và khu vực phía Nam).

Tiền gửi khách hàng tăng 10% trong khi tăng trưởng tổng nguồn vốn (bao gồm tiền gửi khách hàng và giấy tờ có giá) đạt 9,5%, nhìn chung phù hợp với tăng trưởng tín dụng.

Đến 30/06/2025, tổng nợ xấu của Sacombank tăng 12% so với cuối năm 2024, lên 14.472,59 tỷ đồng. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ cho vay tăng nhẹ từ 2,40% lên 2,46%. Mặc dù mức tăng này có vẻ không quá đáng ngại trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng 9%, nhưng cần lưu ý:

Nợ dưới tiêu chuẩn tăng 21% khi chiếm 1.771 tỷ đồng: Điều này cho thấy có một lượng đáng kể các khoản nợ bắt đầu có dấu hiệu suy yếu.

Nợ có khả năng mất vốn tăng 17% lên 10.408 tỷ đồng: Đây là nhóm nợ rủi ro cao nhất, và việc tăng trưởng nhóm này cho thấy áp lực tiềm ẩn đối với dự phòng và khả năng thu hồi nợ.

Nợ nghi ngờ giảm 13% xuống 2.293 tỷ đồng: Mặc dù nợ nghi ngờ giảm, nhưng sự tăng lên của nợ dưới tiêu chuẩn và nợ có khả năng mất vốn có thể là dấu hiệu của việc các khoản nợ đang chuyển nhóm.

Việc chi phí dự phòng rủi ro tín dụng tăng mạnh trong quý 2 càng củng cố mối lo ngại về chất lượng tài sản của Sacombank. Liệu mức trích lập dự phòng hiện tại có đủ để bao phủ hết rủi ro tiềm ẩn từ các khoản nợ xấu đang có xu hướng tăng? Và mục tiêu xử lý nợ xấu của Sacombank, đặc biệt là các tài sản tồn đọng liên quan đến Đề án tái cơ cấu sau sáp nhập, đang tiến triển đến đâu trong bối cảnh thị trường bất động sản vẫn còn nhiều khó khăn?