Khi đăng ký vào một học viện cảnh sát danh tiếng ở Trung Quốc, Vincy Li biết rằng khả năng cô được nhận rất thấp. Ngôi trường này có hạn ngạch số lượng sinh viên nữ không quá 1/4 tổng số học viên.

Cơ hội của cô vào năm nay thậm chí còn mong manh hơn, khi chỉ 5 trong số 140 thí sinh được chọn là nữ, dù có 1.000 cô gái nộp đơn.

Đáng nói, thí sinh nữ đứng cuối danh sách trúng tuyển có điểm số cao hơn 40 so với thí sinh nam cùng hạng. Từ đó, Li rút ra thông điệp: Phụ nữ không được chào đón ở đây.

"Các thí sinh nữ đều sốc. Tôi không hiểu tại sao nhà trường không muốn trao cơ hội học tập cho chúng tôi", cô chia sẻ với New York Times.

Thực tế, dù trình độ học vấn của phụ nữ Trung Quốc tăng vọt, thậm chí còn nhỉnh hơn nam giới, họ vẫn gặp nhiều rào cản khi tham gia một số ngành học nhất định, nhất là trong các lĩnh vực nam giới chiếm đa số.

Theo New York Times, nhiều ngành học ở Trung Quốc, điển hình như cảnh sát, quân đội, hay hàng không quy định chỉ nhận ứng viên nam, trừ chương trình đào tạo tiếp viên hàng không.

Do hạn ngạch về giới tính, tiêu chuẩn tuyển sinh với các học viên nữ khắt khe, cạnh tranh cao hơn rất nhiều so với nam giới.

Một nhân viên từ học viện cảnh sát mà Li ứng tuyển cho biết các học viên nữ được tuyển lựa qua một quy trình riêng, thay vì làm bài kiểm tra.

Tính đến tháng 9, phái nữ chỉ chiếm 17% học viên trong chương trình này, giảm 21% so cùng kỳ năm ngoái.

Tình trạng này diễn ra sau khi nhà trường thông báo sẽ hạn chế tỷ lệ học viên nữ được tuyển chọn ở mức 15%, kèm theo những khuyến nghị về rủi ro, áp lực khi theo học và chính sách.

Ngoài ra, một số trường nghệ thuật còn áp đặt tỷ lệ giới tính 50/50 nhằm hạn chế tỷ lệ phụ nữ nhập học ngày càng tăng.

Khảo sát từ 116 trường đại học hàng đầu Trung Quốc, do nhóm các nhà hoạt động nữ quyền công bố hồi tháng 2 cho thấy có 86 chuyên ngành tại 18 trường đại học có yêu cầu tuyển sinh dựa trên giới tính.

Từ lâu, tình trạng ưu ái ứng viên nam trong các chương trình tuyển sinh, tuyển dụng đã bị dư luận xứ tỷ dân mạnh mẽ lên án.

10 năm trước, khi truyền thông đưa tin về việc các trường đại học hạn chế thí sinh nữ, những cuộc biểu tình nổ ra khiến chính phủ phải cấm quy định tuyển sinh dựa trên giới tình với hầu hết lĩnh vực.

Vài năm gần đây, tình trạng này càng trở nên gay gắt hơn. Nhiều nhà hoạt động xã hội chỉ ra các bài viết thiên vị giới bị kiểm duyệt, một số nhóm nữ quyền bị coi như cực đoan.

"Rất khó để có thể xóa bỏ hoàn toàn tình trạng này", Xiong Jing, một nhà hoạt động nữ quyền từng là biên tập viên cho Feminist Voices, nói. Đơn vị truyền thông này đã giải thể năm 2018.

Mặc dù Bộ Giáo dục đã ra lệnh cấm hầu hết trường hợp tuyển sinh dựa trên giới tính từ năm 2012, quy định này vẫn được áp dụng cho "lĩnh vực nghiên cứu đặc biệt" như quân đội, quốc phòng và các ngành được chính phủ cho là nguy hiểm: khai thác mỏ, hàng hải, hàng không.

Ngoài ra, điều này cũng được áp dụng cho các lĩnh vực "cần đảm bảo sự cân bằng giới nhất định", điển hình như phát thanh truyền hình - vốn cần ghép cặp nam và nữ.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng các trường đã thực hiện những tiêu chí đó một cách tự do, không theo quy chuẩn nhất quán.

Tại ĐH Truyền thông Trung Quốc, được biết đến như "cái nôi của các phát thanh viên tài giỏi xứ tỷ dân", nhà trường chỉ nhận thí sinh nữ có điểm trung bình cao hơn nam giới 20 điểm để đảm bảo cân bằng giới trong ngành.

Đầu năm nay, trường này cũng bị cáo buộc đặt tiêu chuẩn thấp hơn cho các ứng viên nam vì nữ sinh chiếm 70%-90%.

Do đó, hồi tháng 3, các sinh viên ngạc nhiên khi tỷ lệ nam sinh đủ điều kiện nhập học tăng lên 50% so với trước đây.

Giáo sư Shen Hsiu-hua, chuyên gia về vấn đề giới ở ĐH Quốc gia Tsing Hua, nhận định nhiều nhà hoạch định chính sách cho rằng "phụ nữ phải chăm sóc gia đình, còn nam giới đảm nhận vai trò lãnh đạo".

Thực tế, một số biện pháp bảo vệ hạn ngạch theo hướng ưu tiên phái nam chủ yếu dựa trên quan điểm truyền thống về giới tính.

Năm nay, một trường đại học ở tỉnh Quảng Tây tuyển sinh ngành Giáo dục Mầm non với tiêu chí miễn học phí, chỉ dành cho nam giới.

Biện pháp này được đưa ra sau khi truyền thông đưa tin về cuộc "khủng hoảng nam giới" tại xứ tỷ dân, đổ lỗi cho việc có quá nhiều giáo viên là nữ.

Ngược lại, giáo sư Shen cho biết không có chính sách ưu tiên phụ nữ nào trong các ngành nghề nam giới thống trị.

"Trung Quốc muốn có nhiều nam giới hơn trong mọi ngành công nghiệp, xây dựng hình ảnh quốc gia nam tính và mạnh mẽ", cô nói.

Trước tình hình trên, không ít phụ nữ Trung Quốc quyết định tìm kiếm cơ hội ở nước ngoài, thay vì cố gắng gia nhập các ngành nghề truyền thống vốn do nam giới thống trị ở quê nhà.

Năm 2018, Lian Luo, một tiếp viên hàng không, quyết định theo đuổi ước mơ trở thành phi công. Cô đã đến một buổi tuyển chọn học viên của một hãng hàng không nội địa, song các ứng viên nữ đều bị từ chối.

Cuối cùng, cô tham gia một khóa đào tạo ở Nam Phi và tốt nghiệp với vị trí dẫn đầu lớp.

"Ở Trung Quốc, phụ nữ như tôi không có cơ hội làm ngành nghề này. Chúng tôi chẳng biết phải bắt đầu từ đâu", cô nói.