Tọa lạc ở phường Tam Thanh, thành phố Lạng Sơn, thành Nhà Mạc không chỉ là một di tích lịch sử - kiến trúc đặc sắc mà còn là một địa điểm có cảnh quan thiên nhiên rất hấp dẫn của xứ Lạng.
Tòa thành cổ này được xây trên quần thể núi đá vôi hiểm trở, có ba ngọn được đặt tên là Tô Thị, Lô Cốt và Mạc Kính Cung. Để lên được thành, khách tham quan cần leo hơn 100 bậc cấp men theo sườn núi.
Những bức tường thành được xây kiên cố, quây kín một khoảng đất trống bằng phẳng giữa các ngọn núi.
Giữa lòng thành có tấm bia ghi lại những thông tin về lịch sử của thành nhà Mạc.
Từ trong thành có nhiều lối dẫn lên núi.
Từ trên cao nhìn xuống, khung cảnh khiến nhiều người phải trầm trồ. Những bức tường thành cổ kính ẩn hiện giữa cỏ cây, trên nền là núi đá kỳ vĩ.
Lối mòn kết thúc ở đỉnh núi, nơi từng được quân nhà Mạc xưa dùng làm đài quan sát mọi động tĩnh trong vùng.
Ngày nay, những đỉnh núi ở thành nhà Mạc là điểm lý tưởng để chiêm ngưỡng toàn cảnh thành phố Lạng Sơn và khu vực lân cận.
Chuyện binh đao gữa các vương triều phong kiến chỉ còn là dĩ vãng. Khung cảnh giờ đây đầy vẻ thơ mộng và bình yên.
Trong vùng núi nơi tòa thành tọa lạc có rất nhiều góc “sống ảo” cực đẹp, nơi các bạn trẻ lưu lại những khoảnh khắc đáng nhớ...
Ngược dòng lịch sử, thành nhà Mạc được vua Mạc Kính Cung (?–1625) cho xây dựng vào thế kỷ 16 trong cuộc đối đầu với quân Lê – Trịnh. Đây là một căn cứ quân sự hiểm yếu chắn con đường độc đạo nối từ Ải Bắc xuống phía Nam.
Có giả thuyết cho rằng, tòa thành này còn có vai trò như một “đấu đong quân”. Quân lính được đưa về đây, cứ đầy lòng “đấu” thì sẽ biết số quân là bao nhiêu, rồi cứ thế mà nhân lên cho đến khi hết quân.
Tuy quy mô không lớn so với nhiều tòa thành cổ khác, tòa thành ở xứ Lạng là một trong những công trình nguyên vẹn nhất của nhà Mạc còn tồn tại ở Việt Nam đến nay.
Vào năm 1962, thành nhà Mạc ở Lạng Sơn đã được xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia.
