Phát biểu với báo giới sau một sự kiện tại Pittsburgh hôm thứ Ba, ông Trump cho biết chính quyền của ông sẽ sớm công bố thư thông báo áp thuế đối với nhiều quốc gia nhỏ – những nước chưa nằm trong danh sách đã được xử lý trước đó.
“Chúng tôi sẽ phát hành thư sớm thôi, đề cập đến nhiều quốc gia quy mô nhỏ hơn,” ông nói. “Có thể chúng tôi sẽ đặt một mức thuế duy nhất cho tất cả... khoảng hơn 10% một chút.”
Dù chưa nêu rõ tên các quốc gia bị ảnh hưởng, tuyên bố này cho thấy chính quyền Trump đang theo đuổi chiến lược đơn giản hóa nhưng vẫn cứng rắn trong chính sách thương mại toàn cầu.
Những quốc gia nào có thể bị ảnh hưởng từ quyết định này?
Hiện, ông Trump chưa công bố cụ thể danh sách các quốc gia bị nhắm đến, nhưng theo nhận định của giới quan sát, đây có thể là những nền kinh tế nhỏ hoặc vừa – chưa nằm trong nhóm hơn 20 quốc gia đã được áp mức thuế đồng loạt trước đó.
Các nước đang phát triển hoặc có quan hệ thương mại hạn chế với Mỹ có thể là mục tiêu chính. Việc đặt cùng một mức thuế cho nhiều nước nhỏ giúp Mỹ giảm gánh nặng đàm phán song phương, nhưng lại khiến các nước bị ảnh hưởng lo ngại về sự thiếu công bằng trong thương mại.
Tuyên bố này cũng tiếp tục khẳng định xu hướng “ưu tiên nước Mỹ” (America First) mà ông Trump từng nhấn mạnh trong nhiệm kỳ trước.
Con số “hơn 10%” mà ông Trump đề cập tuy chưa rõ ràng, nhưng vẫn là một mức cao trong bối cảnh thương mại toàn cầu đang cố gắng phục hồi sau nhiều năm bất ổn.
Việc áp thuế đồng loạt theo kiểu “một mức cho tất cả” sẽ giúp chính quyền tiết kiệm thời gian đàm phán, nhưng cũng tạo ra rủi ro về căng thẳng thương mại mới, nhất là với các nước có năng lực sản xuất xuất khẩu lớn sang Mỹ.
Nếu được thực thi, chính sách này sẽ tác động trực tiếp đến giá hàng hóa nhập khẩu, đồng thời đẩy doanh nghiệp các nước nhỏ vào tình thế phải đàm phán lại hoặc tìm thị trường mới.
Từ đầu năm đến nay, ông Trump liên tục đưa ra các tuyên bố về “những thỏa thuận đơn giản” – tức là đặt mức thuế thống nhất cho nhiều nước, thay vì đàm phán từng hiệp định riêng biệt.
Ông khẳng định hài lòng với việc đã áp dụng mức thuế chung cho hơn 20 quốc gia, và giờ chuyển sang xử lý các nước còn lại.
Chiến lược này giúp ông thể hiện lập trường cứng rắn với các đối tác thương mại trong chiến dịch tranh cử, đồng thời khẳng định thương hiệu chính trị “nước Mỹ trên hết”. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra nhiều nghi ngại về tính ổn định lâu dài của quan hệ thương mại quốc tế.
Những phản ứng có thể xảy ra sau tuyên bố của ông Trump?
Việc Mỹ đơn phương áp mức thuế cao lên các quốc gia nhỏ có thể khiến nhiều nước phản ứng bằng các biện pháp tương tự – từ kiện ra Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) cho đến áp thuế đáp trả.
Động thái này cũng có thể khiến các chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn, đặc biệt là trong bối cảnh nhiều quốc gia đang cố gắng phục hồi kinh tế sau đại dịch và xung đột địa chính trị.
Bên cạnh đó, nếu được thực hiện khi ông Trump quay lại nắm quyền, chính sách thuế này có thể làm thay đổi cục diện thương mại thế giới, đẩy Mỹ vào thế đối đầu nhiều hơn là hợp tác.