Chia sẻ tại chương trình "Đối thoại về chân dung thế hệ doanh nhân mới" của Trường Lãnh đạo Khai phóng IPL vừa qua, ông Đặng Văn Thành - Chủ tịch Tập đoàn TTC, đồng thời là cựu Chủ tịch Sacombank - đã kể lại những năm đầu lập nghiệp khi bước vào Sacombank mà gần như không có nền tảng chuyên môn ngân hàng.
Từ trải nghiệm đó, ông khẳng định khả năng thích ứng, tự học và tư duy quản trị là yếu tố quan trọng giúp doanh nhân đứng vững trong môi trường biến động.
Góc nhìn lạc quan về kinh tế Việt Nam
Theo chuyên gia kinh tế Trần Sĩ Chương, câu chuyện của ông Đặng Văn Thành là minh chứng cho sự thẳng thắn và tư duy quản trị dựa trên con người của thế hệ doanh nhân tiên phong.
Ông nhớ lại thời điểm Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) giải ngân cho Sacombank 30 năm trước: "Anh Thành đã nói một câu rất trung thực: Thật ra tôi không biết gì về ngân hàng cả nhưng xung quanh tôi có những người rất giỏi biết về ngân hàng".
Ông Đặng Văn Thành xác nhận câu chuyện này, đồng thời kể về cách bản thân dùng kiến thức quản trị để lấp khoảng trống chuyên môn. Chủ tịch Tập đoàn TTC kể thời mua lại Nhà máy đường Biên Hòa, ông cũng "không phải kỹ sư, thậm chí không biết một con ốc", nhưng chính tư duy quản trị đã giúp ông tập hợp đội ngũ kỹ sư giỏi và vận hành thành công.
Theo ông, lãnh đạo không nhất thiết phải giỏi chuyên môn của ngành, nhưng phải có năng lực đưa người giỏi nhất vào đúng vị trí, xây dựng cơ chế minh bạch và tạo môi trường để đội ngũ phát huy.
Từ kinh nghiệm cá nhân, ông Thành mở rộng sang bối cảnh hiện tại của doanh nhân Việt Nam. Ông gọi 2025 là "năm bản lề" mở ra chu kỳ phát triển 2026-2030 với nhiều biến động về chính sách, thương mại và rủi ro toàn cầu. Ông cho rằng sự dịch chuyển của chu kỳ kinh tế sẽ khiến cạnh tranh khốc liệt hơn nhưng cũng mang lại dư địa cho những doanh nghiệp chuẩn bị tốt.
Theo ông, doanh nghiệp Việt muốn tồn tại trong giai đoạn tới phải vừa quản trị bằng dữ liệu, vừa thích ứng bằng con người.
"Thời đại này là kỷ nguyên số và AI. Tôi khuyên các bạn nên số hóa bản thân mình trước bằng cách định lượng mục tiêu, định lượng năng lực và thiết kế tương lai của chính mình", ông chia sẻ nhưng cũng nhắc rằng dữ liệu chỉ là công cụ, còn cốt lõi nằm trong tư duy lãnh đạo.
Ông Thành tổng kết kinh nghiệm làm doanh nghiệp bằng 3 yếu tố: Quản trị minh bạch - Kiểm soát có trách nhiệm - Điều hành chuyên nghiệp. Theo ông, đây là 3 yếu tố quyết định để doanh nhân Việt Nam có thể đứng vững và vươn lên trong chu kỳ kinh tế mới.
Hành trang cho doanh nhân Việt
Nếu ông Đặng Văn Thành nói về bản lĩnh tự thân, TS Giản Tư Trung lại đặt nền tảng của doanh nhân Việt Nam mới trên chiều sâu văn hóa. Ông cho rằng một đất nước muốn vươn mình thì đội ngũ doanh nhân phải có nhân bản, biết khai minh và có khả năng tự làm mới trước những biến động.
TS Trung nhấn mạnh 5 yếu tố quyết định của quốc tính mới: Khai minh, Nhân bản, Ái quốc, Bền chí và Dung hợp. Ông cho rằng trong thời đại có quá nhiều cực đoan và thông tin gây nhiễu, khả năng dung hợp - giữ sự bình tĩnh để nhìn đa chiều - là một phẩm chất cốt lõi.
Theo ông, văn hóa doanh nhân không phải là khẩu hiệu mà là "cách mỗi người sử dụng quyền tự do có trách nhiệm". Doanh nhân có chiều sâu văn hóa là người "rất khai minh, rất nhân bản, rất bền chí" và chỉ khi doanh nhân trưởng thành từ bên trong thì tổ chức mới bền vững.
Ở góc độ nghiên cứu kinh tế, chuyên gia Trần Sĩ Chương bổ sung mọi quốc gia phát triển đều dựa trên hai yếu tố bất biến là phẩm chất đạo đức và năng lực quản trị. Ông dẫn ví dụ từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore - những nền kinh tế từng có xuất phát điểm rất thấp nhưng vươn lên nhờ kỷ luật và sự chính trực của doanh nhân và người dân.
Theo ông Chương, phẩm chất đạo đức của doanh nhân có thể được diễn giải rất đơn giản: "Sống đàng hoàng chính trực để được tin tưởng. Có tin thì mới kết nối được. Nói là làm".
Từ đó, ông Chương cho rằng doanh nhân Việt đang đứng trước thời điểm đặc biệt khi thị trường nội địa "đã quá nhỏ". "Thời của các bạn đã đến. Các bạn phải sẵn sàng hành trang để ra biển lớn. Hành trang không chỉ là kỹ năng hay dữ liệu mà còn là minh bạch, tinh thần học hỏi, ý thức đóng góp cho xã hội và khả năng giữ được chính mình trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu", ông khẳng định.
