Cuối năm 2016, tờ báo The Wall Street Journal của Mỹ đã cuộc điều tra về số nhôm Trung Quốc có giá trị khoảng 4,3 tỷ USD đội lốt hàng Việt Nam xuất khẩu đi Mỹ và xác định đứng đằng sau dự án là một Tập đoàn lớn về nhôm của Trung Quốc có tên là China Zhongwang. Doanh nghiệp này do tỷ phú nhôm Trung Quốc Liu Zhongtian đứng sau.

Điều tra của báo The Wall Street Journal cho thấy, tại Việt Nam, Công ty TNHH Nhôm Toàn Cầu (có trụ sở tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu), do hai người mang quốc tịch Úc (gốc Trung Quốc) là ông Jacky Cheung và ông Wang Tong góp vốn làm chủ đầu tư. Công ty TNHH Nhôm Toàn Cầu nằm trong diện nghi vấn.

Theo tìm hiểu của PV, thời hạn hoạt động của dự án là 37 năm, kể từ năm 2011, công suất hơn 200.000 tấn/năm, chủ yếu phục vụ xuất khẩu. Số vốn mà vị trên trên đứng ra thành lập doanh nghiệp tại Việt Nam là gần 5.000 tỷ đồng.

Trong cuộc điều tra của báo Mỹ The Wall Street Journal, hơn 500.000 tấn nhôm đùn, nguyên liệu để sản xuất nhôm đã được chuyển từ San José Iturbide (Mexico) đến Việt Nam, có liên quan tới doanh nghiệp này. Sau khi bị Mỹ áp thuế cao đối với nhôm Trung Quốc, phía doanh nghiệp Trung Quốc đã tìm mọi cách để bí mật chuyển hàng từ Trung Quốc sang các quốc gia như Việt Nam và Mexico để tẩy xuất xứ nhằm né thuế.

Liên quan đến sự việc nhôm Trung Quốc đội lốt Việt Nam, trao đổi với báo giới ngày 28/10, ông Nguyễn Văn Cẩn - Tổng cục trưởng, Tổng cục Hải quan nói: “Hải quan Mỹ trao đổi với Tổng cục Hải quan, kể cả khi doanh nghiệp dùng thủ đoạn nhập khẩu nhôm thanh, nhôm thỏi, nhôm thành phẩm về đưa vào lò nấu thành nhôm thỏi rồi cán thành nhôm thanh cũng không đủ điều kiện có xuất xứ Việt Nam để hưởng ưu đãi”.

Theo ông Cẩn, mức thuế mà Mỹ đánh vào nhôm Trung Quốc là hơn 374%, trong khi đó nhôm Việt Nam vào Mỹ chỉ phải chịu mức thuế 15%, thuế chênh gần 25 lần. Chỉ tính riêng hơn 1,8 triệu tấn nhôm, trị giá gần 3 tỷ USD được xuất khẩu sang Mỹ trót lọt, mức thuế nhập khẩu mà công ty có liên quan đến Trung Quốc được hưởng rất lớn và Việt Nam có thể trở thành bàn đạp để cho phía Trung Quốc được hưởng lợi.

Ngay sau khi phát hiện vụ việc, Hải quan Việt Nam đã thông báo với Hải quan Mỹ, Bộ An ninh nội địa Mỹ cũng đến Việt Nam để điều tra vụ việc nói trên.

Ông Cẩn khẳng định: "Không để Việt Nam thành điểm trung chuyển của hàng hóa gian lận, hiện cơ quan Hải quan đã và đang tiếp tục đấu tranh mạnh mẽ với các hành vi gian lận xuất xứ".

Hiện vụ việc đang được Hải quan Việt Nam, Mỹ, cùng các cơ quan Bộ Công an Việt Nam điều tra làm rõ.