Sáng 24/11, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi).

NHỮNG VẤN ĐỀ BẤT CẬP VỀ XÂY DỰNG SAU VỤ CẦU SÔNG LÔ

Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho biết, Chính phủ đã tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, chỉnh lý nhiều nội dung về cải cách thủ tục hành chính, quản lý trật tự xây dựng; xử lý các vấn đề cấp bách (phòng cháy chữa cháy, sự cố công trình).

Dù vậy, vẫn còn 5 vấn đề cần cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo tính khả thi và an toàn, trong đó, có nội dung về rủi ro chất lượng công trình trong cơ chế “hậu kiểm”; cơ chế xử lý công trình vi phạm; việc miễn giấy phép xây dựng.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải chia sẻ băn khoăn về quy định liên quan năng lực của chủ đầu tư và đề nghị Chính phủ nghiên cứu để tiếp thu rõ hơn về nội dung này.

Liên quan rủi ro về chất lượng công trình, dự thảo luật quy định chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Tuy nhiên, bà Hải cho rằng quy định hiện tại chưa làm rõ phương thức hậu kiểm là kiểm tra theo xác suất, kiểm tra từng phần hay kiểm tra toàn bộ sau khi công trình hoàn thành.

“Việc này rất quan trọng, bởi bây giờ xây xong một tòa nhà, hậu kiểm mới phát hiện ra móng tòa nhà đó không đảm bảo thiết kế, lúc ấy khắc phục cũng rất khó”, bà Hải đề nghị quy định rõ nguyên tắc hậu kiểm trong luật.

Về việc bãi bỏ thẩm định thiết kế sau khi giao quyền chủ động rất lớn cho chủ đầu tư tự thẩm định và tự nghiệm thu, bà Hải lo ngại quy định này đặt ra rủi ro lớn khi chủ đầu tư không đủ năng lực hoặc cố tình vi phạm trong bối cảnh nhân lực thanh tra, kiểm tra xây dựng mỏng.

“Nếu hậu kiểm chỉ là kiểm tra hồ sơ hoặc đợi đến khi công trình hoàn thành mới kiểm tra, việc khắc phục sai phạm về kết cấu hay phòng cháy chữa cháy sẽ vô cùng tốn kém”, bà Hải nêu quan điểm.

Ủng hộ tinh thần phân cấp, phân quyền, song bà Hải nhấn mạnh “phải đi đôi với năng lực”.

“Ví dụ cầu Sông Lô ở Phú Thọ giao quyền tự nghiệm thu cho chủ công trình, việc kiểm tra nghiệm thu cũng phân cấp cho địa phương, liệu có đảm bảo không?”, bà Hải đặt vấn đề và nhấn mạnh phân cấp, phân quyền để giảm thủ tục hành chính nhưng phải đảm bảo đi đôi với năng lực của cán bộ cấp xã, phường hiện nay.

Về xử lý sự cố, bà Hải đề nghị cần xây dựng cơ chế linh hoạt hơn, như tạo điều kiện để công trình có thể tiếp tục vận hành một phần, tái khởi động sớm hoặc phải có quy trình đánh giá hợp lý.

Báo cáo một số nội dung chính tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi), Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết, cơ quan soạn thảo đã tiếp thu nhiều ý kiến của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường qua khảo sát sự cố cầu sông Lô.

Báo cáo vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết, việc hậu kiểm của cơ quan nhà nước có thẩm quyền được thực hiện thông qua hoạt động như kiểm tra trật tự xây dựng, kiểm tra công tác nghiệm thu công trình xây dựng.

Theo đó, dự thảo luật đã quy định công trình xây dựng thuộc dự án quan trọng quốc gia; công trình có quy mô lớn, kỹ thuật phức tạp; công trình ảnh hưởng lớn an toàn, lợi ích cộng đồng phải được kiểm tra công tác nghiệm thu đến khi hoàn thành, đưa công trình vào khai thác. Dự thảo luật cũng quy định công trình xây dựng phải được bảo trì, đánh giá an toàn định kỳ trong quá trình sử dụng.

Những văn bản dưới luật hiện nay (Nghị định số 06/2021/NĐ-CP, Thông tư số 10/2021/TT-BXD) quy định cụ thể về thí nghiệm, kiểm định xây dựng, thử nghiệm khả năng chịu lực của kết cấu công trình trong quá trình thi công xây dựng; đồng thời quy định việc quan trắc công trình, tần suất phải đánh giá định kỳ an toàn công trình trong quá trình khai thác, sử dụng.

Dự thảo luật đã quy định cụ thể về quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ của các chủ thể tham gia xây dựng công trình từ Điều 59 đến Điều 63. Quyền, trách nhiệm của những bên liên quan khi phát hiện nguy cơ mất an toàn, nguy cơ xảy ra sự cố công trình ảnh hưởng an toàn tính mạng, công trình lân cận và cộng đồng cũng được quy định trong dự thảo luật.

Tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội và Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, cơ quan soạn thảo đã chỉnh lý, bổ sung quy định tại Điều 49 dự thảo luật, trong đó yêu cầu chủ đầu tư phải lắp đặt thiết bị giám sát tại công trường (có kết nối về cơ quan quản lý).

"Việc này nhằm phục vụ truy cập, theo dõi, giám sát của cơ quan quản lý Nhà nước và cộng đồng về chất lượng công trình, kịp thời phát hiện, xử lý những vi phạm trong quá trình thi công xây dựng", Thứ trưởng Bùi Xuân Dũng thông tin.

BÀN KỸ VỀ GIẤY PHÉP XÂY DỰNG

Về quy định giấy phép xây dựng, quản lý trật tự xây dựng mà nhiều đại biểu quan tâm, Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho hay, dự thảo luật bổ sung nội dung quản lý trật tự xây dựng tại Điều 47 nhằm bảo đảm yêu cầu quản lý khi chuyển một phần từ tiền kiểm sang hậu kiểm.

Việc quản lý trật tự xây dựng được thực hiện từ khi khởi công đến nghiệm thu, bàn giao, nhằm phát hiện, ngăn chặn, xử lý vi phạm.

Đối với công trình được miễn giấy phép, các quy định pháp luật về đất đai đã quy định về xác định tài sản gắn liền đất. Tiếp thu ý kiến của các đại biểu, Bộ Xây dựng phối hợp Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong quá trình xây dựng văn bản dưới luật để tránh không bỏ sót đối tượng.

Tới đây, thủ tục cấp giấy phép sẽ được đơn giản hóa tối đa tại nghị định theo hướng thực hiện thủ tục trực tuyến toàn trình; đơn giản hóa về hồ sơ và điều kiện; nâng cao trách nhiệm của tư vấn thiết kế về đảm bảo an toàn công trình; giảm thời gian thực hiện cấp giấy phép (dự kiến tối đa 7 - 10 ngày). Những quy định này sẽ giảm tối thiểu 30% thời gian/chi phí theo theo yêu cầu của Chính phủ.

Trong phần thảo luận, góp ý vấn đề miễn giấy phép đối với nhà ở riêng lẻ ở nông thôn, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, cần xác định rõ giới hạn diện tích, ví dụ dưới 500 m² sàn hay mức nào cho phù hợp; đồng thời phải loại trừ những trường hợp nằm trong hành lang giao thông, khu di sản… để tránh rối loạn.

Về thẩm định thiết kế, theo ông, việc bãi bỏ thẩm định nhà nước là đúng hướng, nhưng cần có cơ chế ràng buộc để đảm bảo trách nhiệm trong thẩm định, bảo đảm quyền của người dân và quyền quản lý của chính quyền địa phương.

Cùng góp ý, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho rằng, dự thảo luật có số lượng rất lớn nội dung giao Chính phủ quy định chi tiết. Theo ông, nên rà soát, đánh giá kỹ nội dung nào thuộc thẩm quyền Quốc hội cần xác định làm nguyên tắc khung để Chính phủ dựa vào đó quy định chi tiết, qua đó bổ sung dự thảo luật cho phù hợp.