Nhà khoa học thiết kế quả bom nhiệt hạch đầu tiên trên TG

12/06/2025 19:00

Richard Garwin, nhà khoa học thiết kế quả bom nhiệt hạch đầu tiên trên thế giới, ghi dấu với tài năng vượt trội và được trao nhiều giải thưởng danh giá.

Tâm Anh (TH)

@{ WContent wContent = wContents.get(0); }

@components.block.ContentTitle(wContent)

Là nhà khoa học nổi tiếng từng làm cố vấn cho 6 tổng thống Mỹ, Richard Lawrence Garwin (sinh ngày 19/4/1928 - mất ngày 13/5/2025) được đánh giá là một trong những người có ảnh hưởng nhất thế kỷ 20. Ông được nhiều người biết đến với vai trò là nhà khoa học thiết kế quả bom nhiệt hạch đầu tiên trên thế giới. Ảnh: The Journal.

Nhà khoa học Garwin có những đóng góp trong lĩnh vực vũ khí hạt nhân, vật lý, công nghệ quân sự và nhiều lĩnh vực khác. Ông đã xuất bản hơn 500 bài báo và được cấp 47 bằng sáng chế trong nhiều lĩnh vực như chụp cộng hưởng từ, máy in laser tốc độ cao và màn hình cảm ứng. Ảnh: firstlightfusion.com.

Theo tạp chí IEEE Spectrum, năm 1951, ông Garwin, khi ấy 23 tuổi, đã thiết kế quả bom hydro đầu tiên trên thế giới. Cụ thể, vào đầu năm đó, nhà vật lý lý thuyết Edward Teller và nhà toán học Stanislaw Ulam đưa ra lý thuyết đột phá về một quả bom gồm hai phần riêng biệt đặt trong vỏ hình trụ. Ảnh: Roger L. Wollenberg / Alamy Stock, modified by Thomas Gaulkin.

Một thành phần là khi bom nguyên tử nổ sẽ phát ra cả mảnh vụn nguyên tử và bức xạ điện từ. Bức xạ sẽ di chuyển ở tốc độ ánh sáng, khiến bên trong vỏ tràn ngập các tia nén bộ phận thứ hai chứa nhiên liệu hydro. Tác động của mảnh vụn ngay sau đó sẽ hoàn thành việc kích hoạt. Ảnh: Anand Kamalakar.

Theo yêu cầu của nhà vật lý lý thuyết Teller, ông Garwin đã biến ý tưởng sơ khai của họ thành thiết kế chi tiết. Thiết bị có mật danh Ivy Mike được lắp ráp trên hòn đảo nhỏ Elugelab ở đảo san hô vòng Enewatak thuộc quần đảo Marshall ở nam Thái Bình Dương. Ảnh: Truman Moore/Getty Images.

Nặng 80 tấn và cao ba tầng, Ivy Mike được thử nghiệm vào ngày 1/11/1952. Vụ nổ mạnh gấp 700 lần so với quả bom nguyên tử được Mỹ thả xuống thành phố Hiroshima, Nhật Bản vào cuối Thế chiến 2. Sức công phá của Ivy Mike mạnh tới mức "xóa sổ" đảo Elugelab khỏi mặt đất và làm bốc hơi 80 triệu tấn san hô. Ảnh: amphilsoc.org.

Vụ thử nghiệm bom hydro này tạo ra miệng hố rộng 1,6 km, khiến nước Thái Bình Dương tràn vào. Đám mây hình nấm đạt độ cao 24.383m trong 2 phút và tiếp tục bốc lên đến khi cao gấp 4 lần đỉnh Everest. Ảnh: The Official CTBTO Photostream | CC BY 2.0.

Một tháng sau vụ thử nghiệm bom nhiệt hạch trên, ông Garwin gia nhập tập đoàn IBM tại Yorktown Heights, New York. Công việc này bao gồm chức vụ giảng viên tại Columbia giúp nhà khoa học này tiếp tục theo đuổi đam mê nghiên cứu khoa học và làm cố vấn chính phủ tại Los Alamos và Washington. Ảnh: nationalmedals.org.

Sau khi nghỉ hưu tại Đại học Chicago năm 1993, nhà khoa học Garwin chủ trì hội đồng cố vấn kiểm soát và không phổ biến vũ khí của Bộ Ngoại giao Mỹ cho đến năm 2001. Ảnh: Stuart Bradford.