Kết quả kiểm toán tổng hợp vừa được Kiểm toán Nhà nước gửi Quốc hội cho thấy nhiều vấn đề trong hoạt động của các tổ chức tài chính ngân hàng. Năm 2022, Kiểm toán Nhà nước đã kiểm toán báo cáo tài chính, các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước năm 2021 của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và 5 tổ chức tài chính, ngân hàng, bảo hiểm.

Theo đánh giá của cơ quan kiểm toán, năm 2021, NHNN đã thực hiện nhiều giải pháp điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng, góp phần kiểm soát lạm phát ở mức 1,84 %, ổn định thị trường tiền tệ và ngoại hối... Các ngân hàng được kiểm toán đảm bảo các chỉ tiêu an toàn trong hoạt động, kinh doanh có lãi, tỷ lệ nợ xấu nội bảng dưới 3% tổng dư nợ.

Tuy nhiên, Kiểm toán Nhà nước lưu ý với mức tăng trưởng tín dụng chung của nền kinh tế là 13,61%, tăng trưởng tín dụng đối với hầu hết các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro đều cao hơn mức tăng trưởng chung (lĩnh vực bất động sản 15,37%, lĩnh vực chứng khoán 23,85%, lĩnh vực trái phiếu doanh nghiệp 17,65%).

Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới, tỷ lệ dư nợ tín dụng nền kinh tế so với GDP của Việt Nam giai đoạn 2020 - 2021 thuộc nhóm cao nhất thế giới (năm 2020 là 114,3%; năm 2021 là 113,2%). Điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro trong việc kiểm soát dòng tiền tín dụng vào các lĩnh vực rủi ro.

Đáng chú ý, NHNN cũng chưa có văn bản quy phạm pháp luật quy định cụ thể việc điều hành, kiểm soát chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng chung và chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng đối với từng tổ chức tín dụng. Kết quả là một số tổ chức tín dụng ghi nhận tăng trưởng tín dụng vượt mức tối đa cho phép của NHNN.

Cụ thể, Kiểm toán Nhà nước chỉ ra Ngân hàng TMCP Bản Việt (Vietcapital Bank - BVB) được giao tăng trưởng tín dụng 13,48% nhưng tăng trưởng thực tế lại lên tới 15,67%. Tương tự, Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB) đã ghi nhận tăng trưởng tín dụng tối đa vượt trần cho phép tại các thời điểm 31/7/2021, 31/8/2021, 30/9/2021, 31/10/2021.

Thậm chí, Ngân hàng TMCP Bảo Việt chỉ được cấp room tín dụng 5,5% nhưng tăng trưởng cả năm 2021 lại lên tới 31,82%, gấp 6 lần mức trần cho phép.

Mặt khác, Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ ra một số đơn vị đầu tư tài chính không hiệu quả hoặc hiệu quả thấp. Trong đó, Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam đầu tư 23,19 tỷ đồng từ năm 2011 vào Công ty CP Dịch vụ bưu chính viễn thông Sài Gòn và 17,5 tỷ đồng từ năm 2014 vào Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 8-CTCP nhưng chưa được chia cổ tức, đồng thời chưa thoái được vốn tại các công ty này theo phương án được phê duyệt.

Cùng đó, tại Ngân hàng TMCP Quân đội (MB), số dư khoản đầu tư trái phiếu vào Công ty Tài chính TNHH MTV Công nghiệp tàu thủy đến 31/12/2021 là 50 tỷ đồng, trích lập dự phòng 100%; đầu tư 33,96 tỷ đồng vào Công ty CP Bảo hiểm AAA từ năm 2005 (chiếm 3,52% vốn góp), Công ty hoạt động không hiệu quả từ năm 2009 và lỗ lũy kế đến 31/12/2021 là 776 tỷ đồng.

Cơ quan kiểm toán cũng chỉ ra một số đơn vị được kiểm toán còn nợ tồn đọng chưa được xử lý dứt điểm; một số ngân hàng hạch toán doanh thu, thu nhập, chi phí chưa đúng quy định; chưa kê khai nộp thuế đối với thu nhập từ hoạt động cung ứng dịch vụ thư tín dụng theo quy định…

Ngoài ra, Kiểm toán Nhà nước cũng cho biết còn một số tồn tại trong hoạt động phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro tín dụng chưa chính xác của một số ngân hàng. Ngoại trừ các trường hợp năm 2022 các ngân hàng đã phân loại nợ vào nhóm nợ cao hơn, đồng thời đã trích lập đầy đủ dự phòng hoặc đã tất toán nợ vay nên phía kiểm toán không điều chỉnh nhóm nợ và không tăng trích lập dự phòng rủi ro tín dụng…