Nằm trên một bán đảo ở phía Đông Bắc hồ Tây của thủ đô Hà Nội, khách sạn Thắng Lợi là một công trình mang tính biểu tượng của tình hữu nghị giữa hai đất nước Việt Nam – Cuba.
Lịch sử khách sạn bắt đầu vào năm 1973, khi Chủ tịch Cuba Fidel Castro thăm Việt Nam khi cuộc đấu tranh thống nhất đất nước đang bước vào giai đoạn mới. Nhà lãnh đạo Cuba đã quyết định tặng Việt Nam 5 công trình kinh tế quan trọng gồm: Khách sạn Thắng Lợi (Hà Nội), Bệnh viện Việt Nam - CuBa (Quảng Bình), trại bò Mộc Châu (Sơn La), trại gà Lương Mỹ và đường cao tốc Xuân Mai (Hà Tây).
Khách sạn Thắng Lợi được xây dựng trên một khu đất khá rộng nằm sát hồ Tây với diện tích tổng thể hơn 46.000 m2 nằm giữa hai làng Yên Phụ và làng Nghi Tàm. Đây là khu vực có nhiều di tích lịch sử, làng nghề truyền thống và nằm trên khu vực có đường giao thông thuận tiện cho du khách đi ra sân bay Nội Bài hoặc tới các địa điểm tham quan khách của Hà Nội.
Để xây dựng khách sạn này, phía Cuba đã cử đoàn kĩ sư, kiến trúc sư, công nhân, trong đó có 20 nữ sang Việt Nam, còn phía Việt Nam có khoảng 100 người tham gia xây dựng.
Ở Hà Nội lúc đó có 5 khách sạn nhưng đều xây dựng trong thời gian từ 1910 tới 1920 thời Pháp thuộc. Đây là những khách sạn tương đối ít phòng, rất khó để chúng ta tổ chức các sự kiện quốc tế.
Bởi vậy khách sạn Thắng Lợi được gấp rút hoàn thành với mong muốn có thể đón tiếp các đoàn khách quốc tế tới thăm Việt Nam nhân dịp kỉ niệm 30 năm ngày thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Năm 1975, việc xây dựng khách sạn Thắng Lợi đi vào giai đoạn cuối cùng. Khách sạn gồm 156 phòng, là khách sạn có quy mô lớn nhất miền Bắc Việt Nam lúc bấy giờ.
Theo thiết kế, toàn bộ khách sạn được lắp điều hòa nhiệt độ, ở khu vực trung tâm có đặt bể bơi, bên cạnh có bưu điện. Để xây dựng khách sạn này, phía Cuba trực tiếp lo từng thiết bị nội thất – trong đó có nhiều thứ được đặt mua từ Nhật Bản và chở sang Việt Nam.
Ngay từ thời điểm sang khảo sát để thiết kế công trình, kiến trúc sư bậc thầy Quintana đã nhìn nhận hồ Tây là viên ngọc quý của Hà Nội, cần được giữ gìn cảnh quan nên đã thiết kế khách sạn thành những cụm công trình ba tầng, nằm trải ven dài Hồ Tây và gắn kết với nhau.
Nhìn từ xa, khách sạn giống như một bông sen khiêm nhường, điểm xuyết, làm đẹp chứ không lấn át cảnh quan hồ Tây. Có thể nói, đây là một trong những khách sạn có địa thế đẹp nhất Hà Nội.
Sau hơn 4 thập niên hình thành và phát triển, khách sạn Thắng Lợi ngày nay là một khách sạn 4 sao được nhiều du khách quốc tế chọn làm nơi lưu trú khi đến Hà Nội. Đây cũng là địa điểm được rất nhiều gia đình và các cặp đôi lựa chọn trong mùa cưới để tổ chức tiệc cưới và chụp ảnh cưới.
Trong tâm thức nhiều người dân Hà Nội, hình ảnh khách sạn Thắng Lợi gắn liền với tỉnh cảm trong sáng, tinh thần quốc tế cao đẹp mà những người anh em Cuba dành cho đất nước Việt Nam vào giai đoạn mà nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn.
Do vậy việc sửa sang, chỉnh trang lại khách sạn theo các kế hoạch gần đây của thành phố cần được cân nhắc kỹ lưỡng để không làm mất đi những giá trị lịch sử của công trình này. (Bài có sử dụng tư liệu của Đài Tiếng nói Việt Nam).
