Việc mất dần “mắt thần” UAV đặt Quân đội Ukraine vào tình thế khó khăn. Pháo binh, lực lượng vốn phụ thuộc rất lớn vào dữ liệu trinh sát từ UAV để điều chỉnh tọa độ bắn sẽ mất đi độ chính xác. Khả năng phát hiện và cảnh báo sớm các đợt tập kết quân của Nga cũng bị hạn chế.
Trong bối cảnh chiến sự kéo dài sang năm thứ tư, Nga vừa đưa ra tuyên bố gây chú ý: lực lượng của họ đã gần như vô hiệu hóa toàn bộ hoạt động trinh sát trên không của Ukraine, biến “mắt thần” UAV vốn được Kiev kỳ vọng thành công cụ gần như vô dụng dọc mặt trận.
Từ khi xung đột nổ ra vào tháng 2/2022, máy bay không người lái (UAV) đã đóng vai trò trung tâm trong chiến lược quân sự của cả Nga và Ukraine. Với chi phí rẻ, khả năng cơ động và tính năng giám sát liên tục, UAV được xem là phương tiện “thay thế vệ tinh chiến trường” cho Kiev.
Đặc biệt, UAV đã trở thành “đôi mắt” trên bầu trời, giúp Quân đội Ukraine chỉ thị hỏa lực pháo binh chính xác, giám sát từng bước di chuyển của đối phương và lần ra các tuyến tiếp tế bí mật. Nhờ nguồn dữ liệu quý giá ấy, nhiều chiến dịch phản công trước đây của Kiev đã được tiến hành với độ chính xác cao và hiệu quả bất ngờ.
Theo hãng thông tấn TASS, một nguồn tin an ninh Nga tiết lộ rằng lực lượng vũ trang nước này đã gần như triệt tiêu toàn bộ hoạt động trinh sát đường không của Ukraine. Đáng chú ý, thông tin này còn được chính phía Kiev thừa nhận, trong đó có cả lời xác nhận từ một sĩ quan thuộc trung đoàn UAV độc lập số 14.
Bên cạnh đó, người tiết lộ thông tin cho hay, gần như toàn bộ UAV trinh sát mà Ukraine triển khai dọc chiến tuyến đều lần lượt bị bắn rơi. Hơn thế nữa, ngay cả khi thay đổi độ cao bay nhằm thoát khỏi lưới phòng không, chúng vẫn không thể tồn tại. Theo đó, ông khẳng định: “Quân đội Nga giờ đã làm chủ nghệ thuật bắn hạ UAV ở mọi độ cao”.
Một yếu tố khác khiến Ukraine gặp khó khăn, theo các quan chức an ninh Nga, chính là sự xuất hiện của Trung tâm Công nghệ UAV tiên tiến Rubicon. Đây là đơn vị được cho là đã phát triển hàng loạt biện pháp tác chiến điện tử và phòng không chuyên biệt để săn tìm, chế áp UAV.
“Không chỉ Rubicon, mà cả các đơn vị chống UAV ở cấp sư đoàn cũng hoạt động cực kỳ hiệu quả. Kết quả là đối phương gần như không thể đưa UAV vượt qua tuyến phòng thủ của chúng tôi”, nguồn tin của TASS nói.
Theo giới phân tích, Nga đã kết hợp nhiều lớp phòng thủ: từ radar cảnh giới, tác chiến điện tử gây nhiễu, đến tên lửa phòng không tầm ngắn và thậm chí cả laser thử nghiệm. Sự phối hợp này khiến khả năng tồn tại của UAV Ukraine bị thu hẹp đáng kể, bất kể chúng bay thấp hay cao.
Trước tình hình UAV liên tục bị vô hiệu hóa, tình báo Ukraine ngày càng phải phụ thuộc vào dữ liệu từ phương Tây, đặc biệt là Mỹ và NATO. Các nguồn hỗ trợ bao gồm ảnh vệ tinh, UAV chiến lược hoạt động ngoài lãnh thổ Ukraine cùng hệ thống do thám điện tử. Một quan chức an ninh Nga nhấn mạnh nếu Washington ngừng cung cấp thông tin, Quân đội Kiev sẽ “chẳng còn gì cả”.
Trước tình hình UAV liên tục bị vô hiệu hóa, tình báo Ukraine ngày càng phải phụ thuộc vào dữ liệu từ phương Tây, đặc biệt là Mỹ và NATO. Các nguồn hỗ trợ bao gồm ảnh vệ tinh, UAV chiến lược hoạt động ngoài lãnh thổ Ukraine cùng hệ thống do thám điện tử. Một quan chức an ninh Nga nhấn mạnh nếu Washington ngừng cung cấp thông tin, Quân đội Kiev sẽ “chẳng còn gì cả”.
Giới phân tích cho rằng tuyên bố của Moscow không chỉ đơn thuần là báo cáo chiến sự, mà còn là thông điệp chính trị gửi tới Kiev và NATO. Nga muốn phô diễn năng lực chống UAV đã vượt trội, đủ sức vô hiệu hóa một trong những vũ khí chủ chốt mà Ukraine kỳ vọng, đồng thời tạo áp lực tâm lý khiến binh sĩ đối phương mất niềm tin vào “mắt thần” trên bầu trời.
Trong khi Kiev chật vật tìm giải pháp công nghệ mới như UAV tàng hình hay AI né tác chiến điện tử, Nga lại thể hiện quyết tâm giữ ưu thế. Nếu duy trì khả năng kiểm soát bầu trời tầm thấp, Moscow có thể khiến Ukraine rơi vào thế “mù lòa” trên chiến trường. Cuộc chiến UAV giữa trinh sát và tiêu diệt, có thể trở thành yếu tố then chốt định hình cục diện xung đột sắp tới.
