Cuộc phản công mùa đông của Quân đội Nga đã chính thức bắt đầu với hướng tiến công chủ yếu nhắm vào thủ phủ Zaporozhye của tỉnh Zaporizhia; một trong 4 tỉnh trong cuộc “trưng cầu dân ý” mà Nga tổ chức vào tháng 9 năm ngoái.
Hiện tại, Quân đội Nga tràn ngập 70% diện tích tỉnh Zaporozhye (khu vực phía nam); trong khi phần phía bắc của Zaporizhia và thủ phủ của tỉnh này, hiện vẫn nằm dưới sự kiểm soát của Quân đội Ukraine. Kể từ đầu tháng 3/2022, sau khi Quân đội Nga chiếm được phần phía nam của Zaporozhye, mặt trận này tiến triển chậm và về cơ bản đã đi vào bế tắc.
Đặc điểm lớn nhất về địa hình của tỉnh Zaporozhye là có hơn 100 con sông và địa hình là thảo nguyên bằng phẳng; sau khi chuẩn bị một lượng lớn thiết bị cầu phao quân sự, Quân đội Nga đã bất ngờ mở cuộc phản công vào dịp đầu năm mới 2023.
Tập đoàn quân 58, đơn vị chủ lực số một của Quân đội Nga, đảm nhiệm hướng tiến công chủ yếu vào hai cứ điểm là Orikhiv, cách phía nam thành phố Zaporizhzhia khoảng 50 km về phía nam và Hulyaipole xa hơn về phía đông. Mục tiêu cuối cùng của chiến dịch là thành phố Zaporozhye, thủ phủ của tỉnh Zaporozhye.
Trong ngày đầu tiên khi trận chiến nổ ra, một số lượng lớn máy bay cường kích Su-25, trực thăng vũ trang Ka-52, tiêm kích bom Su-24 và các đơn vị pháo binh của Quân đội Nga bất ngờ khai hỏa trên diện rộng, với chính diện của cuộc tiến công là 60 km và tổ chức nhiều hướng mũi tấn công, khiến Quân đội Ukraine bị bất ngờ.
Do không có trận chiến quy mô lớn nào ở mặt trận Zaporozhye trong 8 tháng vừa qua, nên khả năng phòng thủ của Quân đội Ukraine tại đây tương đối lỏng lẻo và khả năng phòng ngự tương đối yếu. Nhiều đơn vị chủ lực ở đây được rút ra để tăng cường cho mặt trận Bakhmut.
Trong ngày đầu tiên của chiến dịch (21/1), Quân đội Nga đã tiến được 4-7 km; họ gần như chọc thủng toàn bộ vị trí trinh sát và tuyến phòng ngự đầu tiên của Quân đội Ukraine. Tiếp cận thành phố Orikhiv, vị trí nòng cốt đầu tiên của Quân đội Ukraine; nhưng gần Orikhiv, Quân đội Ukraine đã triển khai một lượng lớn bãi mìn, buộc Quân đội Nga phải tiến chậm.
Với chiến thuật dùng hỏa lực “làm mềm chiến trường”, máy bay tiêm kích bom Su-24, cường kích mặt đất Su-25 và trực thăng vũ trang của Quân đội Nga ồ ạt trút hỏa lực xuống các vị trí phòng ngự của Quân đội Ukraine. Tiếp theo là xe tăng yểm trợ cho nhóm xe chiến đấu bộ binh và đưa bộ binh Nga chiếm giữ các vị trí.
Bão lửa của các loại hỏa lực của quân Nga liều lĩnh trút bom đạn, giúp cho cuộc tấn công cụm quân cơ giới hóa của Quân đội Nga tiến nhanh hơn. Dưới sự yểm trợ của xe tăng và hỏa lực đi cùng, bộ binh Nga đã phát động một cuộc tấn công đa hướng và tiến sâu.
Phối hợp với hỏa lực, quân Nga đã sử dụng một số lượng lớn các hệ thống tác chiến điện tử để gây nhiễu thông tin liên lạc của Quân đội Ukraine; khiến Quân đội Ukraine mất liên lạc với bên ngoài và chỉ có thể độc lập chiến đấu. Kết quả là quân Nga đã chiếm giữ thành công Lobkove và Small Shcherbaki.
Xin nhắc qua về Tập đoàn quân 58; đây là đơn vị chủ lực của Quân đội Nga, đã đánh bại lực lượng vũ trang Chechnya trong Chiến tranh Chechnya lần thứ hai và đánh bại Quân đội Gruzia trong cuộc Chiến tranh Nga-Gruzia. Đây cũng là lực lượng chủ lực trong cuộc tấn công bất ngờ vào Zaporozhye lần này.
Tập đoàn quân 58 của Quân đội Nga cũng là đơn vị binh chủng hợp thành lớn nhất trong Quân đội Nga hiện nay, với 70.000 quân; gồm 2 sư đoàn bộ binh cơ giới, 1 lữ đoàn bộ binh cơ giới độc lập, 3 lữ đoàn sơn cước, 1 lữ đoàn pháo binh độc lập và 1 lữ đoàn tên lửa phòng không, 1 trung đoàn pháo phản lực phóng loạt (MLRS), v.v.
Tập đoàn quân 58 được trang bị tổng cộng 609 xe tăng, gần 2.000 xe bọc thép và xe chiến đấu bộ binh các loại, 315 pháo xe kéo và pháo phản lực. Với lực lượng vượt trội, Tập đoàn quân 58 đã liên tiếp tổ chức các cuộc tấn công vào các trận địa phòng ngự của Quân đội Ukraine, với hỏa lực cực kỳ mãnh liệt.
Không khó để nhận ra, Quân đội Nga một mặt phát động tiến công ở Zaporozhye để hỗ trợ quân Nga ở chiến trường Bakhmut; đồng thời cùng với các đơn vị ở mặt trận phía nam và ở mặt trận phía tây để hình thành thế tiến công gọng kìm; ngăn cản Quân đội Ukraine mở cuộc phản công mùa đông như tuyên bố.
Để ngăn chặn cuộc phản công do Quân đội Nga phát động ở mặt trận Zaporozhye, Lữ đoàn sơn cước độc lập 128 của Quân đội Ukraine (mới bị lực lượng lính đánh thuê Wagner của Nga đánh thiệt hại nặng), vừa rút khỏi Soledar, đã được điều động gấp để tăng viện cho chiến trường Zaporozhye.
Cuộc tấn công Zaporozhye này là một đặc điểm chiến thuật tiêu biểu của Tướng Gerasimov, Tổng tham mưu trưởng Quân đội Nga. Tướng Gerasimov thích những chiến thuật thâm sâu và rất nghệ thuật. Ngay cả cuộc tấn công của Nga ở Zaporozhye, có thể không phải là hướng tấn công chính, mà là một mũi nghi binh, để đánh lừa tình báo Mỹ và Ukraine.
Hiện có hơn 200 vệ tinh của NATO và Mỹ giám sát bầu trời, đồng thời có các máy bay trinh sát và cảnh báo sớm của Mỹ ở Biển Đen. Do vậy Quân đội Nga khó có thể hoàn toàn che giấu lực lượng.
Vì vậy, để che giấu việc triển khai lực lượng, Quân đội Nga áp dụng chiến thuật triển khai nhiều điểm; mỗi điểm đều có lực lượng đủ để phát động một cuộc tấn công độc lập. Theo cách này, nếu Quân đội Nga tấn công vào nhiều hướng với mức độ cân bằng; như vậy tình báo Mỹ và Ukraine sẽ khó nhận ra hướng nào là hướng tiến công chủ yếu.
Quân đội Nga mở cuộc tấn công toàn tuyến từ Luhansk, Bakhmut, Donetsk đến tận Zaporozhye, với mục đích phát hiện điểm mạnh và điểm yếu trong hệ thống phòng thủ của Quân đội Ukraine; đồng thời chủ động mở các chiến dịch để phân tán sức mạnh của Quân đội Ukraine.
Một khi phát hiện ra mắt xích yếu trong tuyến phòng ngự của Quân đội Ukraine, Quân đội Nga sẽ ngay lập tức huy động thêm các tập đoàn quân chủ lực dự bị cơ động ở phía sau, để tạo ra bước đột phá quyết định.
