Dự án này được khởi động sau khi quân đội Mỹ quyết định vào năm 2023 về việc chấm dứt các kế hoạch nâng cấp dần dòng M1A2 Abrams, thay vào đó là phát triển một mẫu tăng hoàn toàn mới với thiết kế mang tính đột phá và toàn diện hơn.
Quyết định được cho là xuất phát từ bài học thực tế trên chiến trường Ukraine, nơi các dòng xe tăng phương Tây như M1A1 Abrams và Leopard 2A6 bị đánh giá là thiếu hiệu quả và dễ bị tổn thương. Điều này đã dẫn đến tổn thất lớn và sự bất mãn trong quân đội. Khác với các bản nâng cấp mang tính “bảo thủ” trước đây kể từ khi Abrams ra đời năm 1980, phiên bản M1E3 được kỳ vọng sẽ đưa dòng tăng này bước sang thế hệ thứ tư, có nhiều điểm tương đồng với Type 100 của Trung Quốc và T-14 Armata của Nga.
M1E3 sẽ là xe tăng đầu tiên của Mỹ – và thứ hai ở phương Tây sau Leclerc của Pháp – tích hợp hệ thống nạp đạn tự động, giúp giảm số lượng kíp lái từ 4 xuống còn 3 người và tăng tốc độ bắn. Hệ thống này vốn được Liên Xô tiên phong từ năm 1964 trên T-64. Nhờ tháp pháo điều khiển từ xa và buồng lái bọc giáp chung cho toàn bộ kíp xe, M1E3 áp dụng triết lý thiết kế hiện đại tương tự như T-14 Armata và Type 100 – được xem là hướng đi tương lai của ngành xe tăng.
Một thay đổi lớn khác là giảm trọng lượng: trong khi các bản Abrams trước đây nặng tới hơn 80 tấn, M1E3 chỉ còn khoảng 60 tấn, giúp tăng đáng kể khả năng cơ động. Đây cũng là xu hướng tương tự Type 100 của Trung Quốc, chỉ nặng khoảng 40 tấn.
Để bù lại việc giảm lớp giáp thụ động, M1E3 sẽ được trang bị hệ thống phòng thủ chủ động (APS) tiên tiến, có khả năng đánh chặn đạn chống tăng trước khi trúng mục tiêu. Ngoài ra, xe tăng mới còn sử dụng động cơ lai hybrid, giúp tiết kiệm nhiên liệu tới 40% so với động cơ tuabin khí hiện tại – vốn nổi tiếng “ngốn xăng”.
Những thay đổi sâu rộng này được đánh giá là bước ngoặt trong tư duy thiết kế xe tăng của phương Tây, tương tự thời kỳ giữa thập niên 1970 khi các mẫu tăng thế hệ ba như Abrams, Leopard 2 và Challenger ra đời.
Tiến sĩ Alex Miller, Cố vấn trưởng công nghệ của Lục quân Mỹ, nhấn mạnh tính cấp bách của dự án: “Cách đây 18 tháng, khi chúng tôi tới Detroit, nhóm phát triển cho biết phải tới năm 2032 mới có M1E3. Nhưng chúng tôi nói không. Tôi muốn có một chiếc xe tăng hoàn chỉnh vào cuối năm nay và một trung đội vào cuối năm sau”.
Theo ông, tiến độ phát triển nhanh là cần thiết, bởi tình hình trên chiến trường đã cho thấy sự yếu kém của các mẫu Abrams hiện tại. Tính đến tháng 6/2025, quân đội Ukraine được cho là đã mất 87% số xe Abrams do Mỹ cung cấp – 27 trong tổng số 31 chiếc bị phá hủy hoặc bị bắt giữ – dù trước đó phương Tây kỳ vọng chúng sẽ là “vũ khí thay đổi cục diện chiến tranh”.
Tóm lại, M1E3 Abrams được xem là mẫu xe tăng mang tính cách mạng nhất của phương Tây trong nửa thế kỷ qua, đánh dấu sự chuyển hướng chiến lược từ thiết kế nặng nề, giáp dày sang tính cơ động cao, tự động hóa và bảo vệ chủ động thông minh.
