Một quan chức cấp cao của Lực lượng Không gian Mỹ cho biết Trung Quốc và Nga đang thử nghiệm các công nghệ tàng hình nhằm khiến radar và kính viễn vọng khó phát hiện vệ tinh của họ hơn.

Vệ tinh Shiyan 2C được phóng lên quỹ đạo từ năm 2023 có thiết diện phản xạ radar cực thấp. Ảnh: Satcat

“Những năm trước đây, chúng ta thường nói về trò mèo vờn chuột diễn ra tại quỹ đạo địa tĩnh (GEO) — các vệ tinh của Trung Quốc, Nga, Mỹ như đang rình rập lẫn nhau. Nhưng năm vừa qua, chúng tôi chứng kiến nhiều hơn một trò chơi trốn tìm tại quỹ đạo thấp (LEO)” - Thượng sĩ Ron Lerch, cố vấn cao cấp cho Phó Tham mưu trưởng phụ trách tình báo của Lực lượng Không gian, phát biểu hôm nay.

Quan chức này còn thể hiện những mối lo ngại liên quan đến việc không thể phát hiện hoặc khó phát hiện các vệ tinh này.

Ông cho biết, ví dụ, ba vệ tinh Shiyan-24 (Shiyan A, B và C) đặt tại LEO đã thực hiện các thao tác đồng bộ mà Phó Tư lệnh Lực lượng Không gian, Trung tướng Michael Guetlein, hồi tháng Ba từng gọi là “dogfighting" trên không gian, mỗi vệ tinh lại có tiết diện radar khác nhau — vệ tinh thứ hai nhỏ hơn vệ tinh thứ nhất và vệ tinh thứ ba còn nhỏ hơn nữa.

Điều này cho thấy, theo ông Lerch phát biểu tại hội nghị Spacepower 2025 do Hiệp hội Lực lượng Không gian Mỹ tổ chức, “Trung Quốc đang tiến triển với kế hoạch và nghiên cứu kéo dài hàng thập kỷ nhằm ứng dụng công nghệ tàng hình trong không gian.”

Ảnh chụp màn hình mô phỏng cuộc chạm trán giữa một vệ tinh của Mỹ và một vệ tinh của Trung Quốc trong không gian. (COMSPOC)

Kể từ năm 2012, quân đội Trung Quốc cũng đã thử nghiệm thiết kế các vệ tinh siêu nhỏ nhằm khiến việc phát hiện chúng trở nên khó khăn hơn, ông Lerch bổ sung khi trả lời câu hỏi của Breaking Defense bên lề hội nghị.

Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đã công bố một bài báo nghiên cứu năm 2022 cho thấy kết quả: một vệ tinh kim loại siêu nhỏ, được gọi là “Olive-B”, có hình dạng như “một quả cầu” từng “nằm trong buồng tiêu âm” để thử nghiệm trong phòng thí nghiệm, ông cho biết.

“Không chỉ khó phát hiện bằng mắt thường, hình dạng đó, theo họ, còn cực kỳ có lợi về mặt giảm tiết diện radar,” ông Lerch nói tại hội nghị.

Trong khi đó, Nga “rất gần đây” đã phóng một vệ tinh thử nghiệm có khả năng tàng hình cao mang tên Mozhayets lên quỹ đạo trung bình (MEO), ông Lerch cho biết.

Vệ tinh Mozhayets của Nga lang thang trong quỹ đạo suốt 5 tuần mới bị các hệ thống của Mỹ phát hiện. Ảnh: Gunter's

“Điều thú vị về Mozhayets là nó có độ sáng biểu kiến rất, rất thấp. Mặt trời có độ sáng biểu kiến là -26,74. Số dương càng lớn thì khả năng nhìn thấy càng thấp. Các vệ tinh GPS ở MEO có độ sáng biểu kiến khoảng 6,5. Vệ tinh Mozhayets mà Nga đưa lên MEO có độ sáng biểu kiến khoảng 16, rất khó quan sát.”

Ông Lerch ghi nhận vai trò của các công ty thương mại trong việc hỗ trợ Lực lượng Không gian nhận diện và theo dõi các vệ tinh ngày càng tàng hình này, đồng thời nhấn mạnh rằng nếu không có dữ liệu thương mại thì không thể thảo luận về các hoạt động này trong môi trường không mật.

Theo các slide trình bày của ông Lerch, LeoLabs cung cấp thông tin về các vệ tinh Shiyan, còn Slingshot cung cấp dữ liệu về Mozhayets. Thực tế, Slingshot còn phát hiện Mozhayets trước cả Lực lượng Không gian, theo thông cáo báo chí ngày 17/11 của công ty này.

Mozhayets-6, do Học viện Không gian Quân sự Mozhaisky của Nga chế tạo, được phóng ngày 13/9 cùng với một vệ tinh định vị, dẫn đường và định thời GLONASS mới của Nga, thông cáo cho biết.

Tuy nhiên, vệ tinh này đã “lạc trôi” trong không gian suốt năm tuần, ít nhất là đối với cơ sở dữ liệu công khai về các vật thể trên quỹ đạo của Lực lượng Không gian, theo Slingshot.