Trên chiến trường Nga-Ukraine dài hàng nghìn km, thành phố Kupyansk hiện trở thành trung tâm giao tranh của cả hai bên. Đằng sau vấn đề này không chỉ là trung tâm vận tải của Ukraine, mà còn là một vị trí chiến lược, liên quan đến lợi ích sống còn của cả Nga và Ukraine.
Thành phố Kupyansk, nằm ở phía nam tỉnh Kharkov, giáp với tỉnh Donetsk và Luhansk; mặc dù không phải là trung tâm công nghiệp lớn, nhưng với vị trí địa lý đặc biệt, đã trở thành tâm điểm tranh giành giữa Nga và Ukraine. Nó gần biên giới Nga và kết nối với các tuyến giao thông chính ở miền đông và miền trung Ukraine.
Tại Kupyansk có mạng lưới đường sắt và đường bộ trải dài theo mọi hướng; đây không chỉ là trung tâm huyết mạch để phân phối hậu cần, mà còn là trung tâm chính để chuyển quân. Đối với Ukraine, Kupyansk là rào cản không thể xuyên thủng; đối với Nga, đây là cửa ngõ vào tỉnh Kharkov của Ukraine.
Quân đội Nga (RFAF) đã từng chiếm Kupyansk khi cuộc xung đột bắt đầu, nhưng thành phố đã bị quân đội Ukraine (AFU) tái chiếm trong cuộc phản công vào mùa thu năm 2022. Sau đó RFAF đã tổ chức tấn công, nhưng AFU dựa vào điều kiện địa hình tự nhiên, để ngăn chặn bước tiến của quân Ukraine.
Không lâu sau đó, cuộc tấn công vào Kupyansk của RFAF được tái khởi động, tuy nhiên đó có thể là hướng nghi binh của Nga; cuộc tấn công mạnh hơn bắt đầu từ đầu năm 2024; nhưng cuộc tấn công của họ không diễn ra suôn sẻ như mong đợi.
Dựa vào rào cản tự nhiên của sông Oskil và các công sự kiên cố, quân Ukraine đã nhiều lần đẩy lùi thành công cuộc tấn công của RFAF. Tuy nhiên, trên hướng nam Donetsk, RFAF tiến từng bước, liên tục làm xói mòn tuyến phòng thủ của Ukraine và cuối cùng đạt được một loạt đột phá quan trọng vào cuối năm 2024. Những chiến thắng của RFAF tại Donetsk, đã đặt nền tảng cho cuộc tấn công tiếp theo vào Kupyansk.
Vào đầu năm 2025, RFAF một lần nữa hướng sự chú ý tới Kupyansk. Lần này, cuộc tấn công của họ rõ ràng có quy mô lớn hơn, các trận đánh có sự tham gia của cả đơn vịmới và cũ. Tập đoàn quân xe tăng cận vệ số 1, đơn vị được mệnh danh là "Át chủ bài RFAF", đã đích thân được sử dụng làm mũi đột kích, tấn công vào mục tiêu chủ yếu.
Mục tiêu của RFAF rất rõ ràng: xé toạc tuyến phòng thủ của AFU càng nhanh càng tốt, tạo thành một vòng vây và không cho quân Ukraine có đường rút lui. Tuy nhiên, trận chiến không diễn ra suôn sẻ như chỉ huy RFAF tính toán, mặc dù họ đã tiến hành sáu cuộc tấn công quy mô lớn, bốn trong số đó đã bị AFU kiên quyết chặn đứng.
Ngay cả vào thời điểm giao tranh ác liệt nhất, AFU cũng không cho quân Nga tiến vào thành phố Kupyansk. Mặc dù chiến dịch đột phá của RFAF đã đạt được một số tiến triển, nhưng vẫn chưa thể phá vỡ hoàn toàn tuyến phòng thủ của AFU tại Kupyansk.
Tuy nhiên, cùng với chiến thắng trên chiến trường Nam Donetsk, RFAF đã đầu tư thêm hỏa lực và quân số theo hướng Bắc Donetsk. Vào thời điểm này, RFAF đã tăng cường thêm Sư đoàn bộ binh cơ giới số 69, Lữ đoàn lực lượng đặc biệt số 2, Tập đoàn quân tổng hợp số 6, Lữ đoàn quân tình nguyện và một số đơn vị khác.
Đặc biệt, Lữ đoàn bộ binh cơ giới số 25 đã nhanh chóng chiếm giữ các điểm cao có giá trị chiến thuật xung quanh Kupyansk; đồng thời Lữ đoàn pháo binh dự bị số 9 của RFAF, cung cấp hỏa lực tầm xa cho các đơn vị tấn công. Hiện tại, tầm bắn của Lữ đoàn Pháo binh dự bị số 9 đã bao phủ hoàn toàn các vị trí của AFU ở Kupyansk.
Cùng lúc đó, RFAF cũng phát động một cuộc tấn công quyết liệt vào các tuyến phòng thủ Kurylivka và khu vực Zahryzove phía đông Kupyansk. Sư đoàn xe tăng số 4, Sư đoàn bộ binh cơ giới 47, Sư đoàn bộ binh cơ giới số 2 và Lữ đoàn 27 của Tập đoàn quân xe tăng cận vệ số 1 đã phối hợp hoạt động, tiếp tục gây sức ép lên quân phòng thủ Ukraine tại đây.
Đặc biệt tại khu vực Zahryzove, RFAF đã kiểm soát được một vùng nhô ra và tiến đến bờ đông sông Oskil và thiết lập đầu cầu, vượt sang bờ tây. Đến thời điểm này, chiến thuật bao vây “gọng kìm” quen thuộc của quân đội Nga đã dần thành hình ở Kupyansk.
Có thể thấy chiến dịch tấn công Kupyansk của RFAF, không phải là một chiến dịch quân sự đơn thuần, mà còn là cuộc cạnh tranh quyết liệt, để giành quyền kiểm soát khu vực Bắc Donetsk – Nam Kharkov.
Ý định chiến lược của quân đội Nga rất rõ ràng: bằng cách kiểm soát Kupyansk, họ không chỉ có thể cắt đứt tuyến đường vận chuyển huyết mạch của miền Đông Ukraine, mà còn có thể siết chặt hơn nữa nền kinh tế của Ukraine.
Khu vực Kupiansk là một trung tâm phân phối sản phẩm nông nghiệp quan trọng ở Ukraine và doanh thu xuất khẩu từ các loại cây lương thực như lúa mì và ngô, những nông sản đóng vai trò quan trọng đối với tài chính của Ukraine. Nếu khu vực này nằm dưới sự kiểm soát của Nga, nền kinh tế Ukraine sẽ bị ảnh hưởng nặng nề và làm suy yếu tiếng nói quốc tế của nước này.
Quan trọng hơn, RFAF hy vọng có thể hoàn toàn đè bẹp tinh thần của AFU thông qua chiến dịch tấn công Kupyansk. Việc RFAF tung Tập đoàn quân xe tăng cận vệ số 1 vào chiến đấu, rõ ràng là nhằm đạt được mục tiêu này. Dựa vào khả năng tiến quân nhanh chóng của quân cơ giới, họ cố gắng tạo ra tình huống bao vây trong thời gian ngắn.
Một khi quân đội Ukraine bị bao vây, chiến thuật “gọng kìm” của quân đội Nga rất thành công trong thời gian qua, sẽ nhanh chóng khép lại, và ngay cả khi AFU dù có rào cản tự nhiên như sông Oskil, thì cũng sẽ không có khả năng phòng thủ trước chiến thuật của RFAF.
\Kết quả của chiến dịch Kupyansk sẽ ảnh hưởng lớn đến số phận của khu vực phía nam Kharkov. Nếu RFAF chiếm được Kupyansk, sẽ đe dọa trực tiếp đến an ninh của toàn bộ tuyến phòng thủ ở phía nam Kharkov; đẩy AFU vào thế chống đỡ vất vả hơn.
