Bà Nguyễn Thị Bình, nguyên Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, nguyên Phó Chủ tịch nước, nguyên Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam vừa đón nhận danh hiệu Anh hùng lao động. Danh hiệu này nhằm ghi nhận những công lao to lớn của bà trong ngoại giao, đóng góp vào sự nghiệp cách mạng của dân tộc.

Anh hùng Lao động, biểu tượng ngoại giao Việt Nam

Lễ đón nhận danh hiệu diễn ra trong khuôn khổ lễ kỷ niệm 80 năm thành lập ngành ngoại giao Việt Nam (28.8.1945 - 28.8.2025) và đón nhận danh hiệu Huân chương Lao động hạng Nhất.

Phát biểu tại lễ kỷ niệm, bà Nguyễn Thị Bình nhắc lại dấu ấn lịch sử, cuộc đàm phán giữa Việt Nam và Mỹ tại Hội nghị Paris, nhằm chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam. Theo bà, đây là một sự kiện đặc biệt quan trọng trong chặng đường 80 năm của ngành ngoại giao.

Bà cho biết, trong đàm phán bốn bên, phía Việt Nam có hai đoàn tham dự. Đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Bộ trưởng Xuân Thủy và Cố vấn đặc biệt Lê Đức Thọ dẫn dắt; đoàn Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam do chính bà làm Trưởng đoàn.

“Hai đoàn đã phối hợp chặt chẽ, cùng nhau vượt qua muôn vàn khó khăn, kiên trì đàm phán trong gần 5 năm để hoàn thành trọng trách lịch sử”, bà nói.

Nguyên Phó Chủ tịch nước nhấn mạnh, việc ký kết Hiệp định Paris năm 1973 là một thắng lợi mang tầm vóc lịch sử của dân tộc, mở ra con đường giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, đồng thời trở thành cột mốc quan trọng trong lịch sử ngoại giao Việt Nam.

“Ngày nay, chúng ta có hòa bình, độc lập, thống nhất, với đường lối của Đảng hội nhập quốc tế sâu rộng và mục tiêu là xây dựng Việt Nam trở thành một nước phát triển hùng cường, thịnh vượng, ngoại giao trở thành mặt trận đi đầu.

Tôi tin rằng, với truyền thống 80 năm và với những kinh nghiệm của những bài học lịch sử quý báu, ngành ngoại giao sẽ phát triển mạnh mẽ, đáp ứng yêu cầu của đất nước, đồng thời sẽ xứng đáng với sự tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Xin chúc ngành ngoại giao tiếp tục phát triển với nhiều thành tích", bà chia sẻ.

Dấu ấn Madam Bình trong Hội nghị Paris

Bà Nguyễn Thị Bình, tên thật là Nguyễn Thị Châu Sa, sinh ngày 26-5-1927, quê gốc tại tỉnh Quảng Nam (cũ). Năm 1961, bà được Ban Thống nhất cử sang tham gia hoạt động ngoại giao cho Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam.

Trong thời gian diễn ra các vòng đàm phán của Hội nghị bốn bên về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam tại Paris (Pháp), bà đảm nhiệm cương vị Trưởng phái đoàn Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam.

Ngày 4/11/1968, ngay trong lần xuất hiện đầu tiên ở Paris, bà đã gây tiếng vang quốc tế bằng bài phát biểu giới thiệu giải pháp 5 điểm của Mặt trận: “Một là, mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam phấn đấu thực hiện độc lập, dân chủ, hòa bình và thống nhất đất nước. Hai là, Mỹ phải chấm dứt chiến tranh và rút quân khỏi Việt Nam. Ba là, công việc nội bộ của miền Nam Việt Nam phải do nhân dân miền Nam tự giải quyết. Bốn là, việc thống nhất Việt Nam là quyền của nhân dân Việt Nam. Năm là, Việt Nam thực hiện chính sách ngoại giao hòa bình và trung lập".

Bài phát biểu mạnh mẽ và dứt khoát lập tức tạo dấu ấn lớn trong dư luận quốc tế. Từ đó, bà được báo chí phương Tây gọi bằng tên trìu mến “Madam Bình”, trở thành biểu tượng ngoại giao mới của phong trào chống chiến tranh và đấu tranh cho hòa bình ở Việt Nam.

Không chỉ trên bàn đàm phán, những câu trả lời nhanh nhạy, thông minh của bà trước báo chí cũng khiến đối phương nể trọng. Khi một nhà báo nước ngoài hỏi bà có phải đảng viên Đảng Cộng sản hay không, bà đã khéo léo đáp: “Tôi thuộc Đảng yêu nước". Câu trả lời vừa cứng rắn, vừa tinh tế ấy cho thấy bản lĩnh của một nhà ngoại giao kiên định.

Trong suốt gần 5 năm đàm phán (1968–1973), bà Nguyễn Thị Bình đã nhiều lần đối diện với sức ép từ Mỹ và chính quyền Sài Gòn. Trước những câu hỏi thách thức của báo giới quốc tế, bà luôn trả lời thẳng thắn.

Khi được hỏi về sự hiện diện của quân đội miền Bắc tại miền Nam, bà khẳng định "Dân tộc Việt Nam là một, người Việt Nam ở Bắc cũng như ở Nam đều có nghĩa vụ chiến đấu chống xâm lược”.

Trả lời chất vấn về “vùng giải phóng”, bà đáp, nơi nào Mỹ ném bom thì nơi đó chính là vùng giải phóng của Việt Nam.

Những phát biểu cương nghị và lối lập luận chặt chẽ của bà khiến nhiều nhà báo, nhiều chính khách phương Tây phải thán phục, đồng thời góp phần củng cố chính nghĩa của Việt Nam trên trường quốc tế.

Ngày 27-1-1973, Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam được ký kết, là kết quả của cuộc đấu tranh ngoại giao cam go, lâu dài nhất trong lịch sử ngoại giao Việt Nam, kéo dài gần 5 năm ròng rã với hàng trăm phiên họp.

Hình ảnh nhà ngoại giao Nguyễn Thị Bình với những lời lẽ đanh thép đầy thuyết phục mà vô cùng mềm dẻo, tinh tế, nhạy bén thể hiện trong quá trình đàm phán đã khiến cả thế giới ngưỡng mộ và khâm phục.

Dấu ấn ngoại giao xuất sắc của bà Nguyễn Thị Bình

Ngoài vai trò trong Hiệp định Paris, bà Nguyễn Thị Bình còn đảm trách nhiều vai trò quan trọng sau chiến tranh. Sau 1975, bà trở thành Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo (1976–1987), Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Trung ương, Trưởng ban Đối ngoại Quốc hội, và hai nhiệm kỳ Phó Chủ tịch nước (1992–2002) – là nữ thứ hai trong lịch sử Việt Nam được giao giữ chức Phó Chủ tịch nước.

Trong quá trình hoạt động, bà dẫn dắt các hoạt động đối ngoại nhân dân, xây dựng mạng lưới quan hệ quốc tế với hơn 40 quốc gia và các tổ chức tiến bộ toàn cầu.

Trên cương vị Bộ trưởng Ngoại giao và Trưởng đoàn đàm phán Chính phủ Cách mạng lâm thời, đại diện cho nhân dân miền Nam chiến đấu, bà Nguyễn Thị Bình rất tích cực vận động chính giới, giới trí thức, báo chí Pháp và phương Tây ủng hộ cuộc kháng chiến của nhân dân miền Nam.

Bà được trao tặng nhiều phần thưởng cao quý, trong đó có Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Chiến công hạng Nhất, Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Nhất, Huân chương Đại đoàn kết, cùng Huân chương Tự do hạng Nhất của nước Lào.

Với tầm vóc ngoại giao, cách ứng xử khéo léo và lòng kiên trì, bà đã góp phần đưa Việt Nam đến với cộng đồng quốc tế, đồng thời khắc ghi hình ảnh một con người “hồng, chuyên”, vừa sắc sảo trong chính trị, vừa mềm mại trong giao tiếp ngoại giao.