Như đã phản ánh ở các kỳ trước, Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng và Dịch vụ Thương mại H2T (Công ty H2T) đã trúng hàng loạt gói thầu trong năm 2025 tại Công ty Kinh doanh than Hải Phòng, Chi cục Dự trữ Nhà nước khu vực III, Bệnh viện Phụ sản Hải Phòng...

Điệp khúc "một mình một chợ"

Một điểm chung đáng chú ý trong bức tranh trúng thầu của H2T là sự vắng bóng của các đối thủ cạnh tranh. Tại Gói thầu số 04 của Công ty Kinh doanh than Hải Phòng trị giá hơn 2,8 tỷ đồng, H2T là nhà thầu duy nhất nộp hồ sơ và trúng thầu với tỷ lệ tiết kiệm chưa đến 1%.

Kịch bản này lặp lại ở nhiều gói thầu khác. Việc chỉ có một nhà thầu tham dự (hoặc được chỉ định thầu rút gọn) khiến cho quá trình lựa chọn nhà thầu trở nên "nhẹ nhàng", nhưng đồng thời cũng triệt tiêu tính cạnh tranh về giá. Ngân sách nhà nước (hoặc vốn của doanh nghiệp nhà nước) vì thế mà không đạt được hiệu quả tiết kiệm tối ưu.

Góc nhìn chuyên gia và quy định pháp luật

Trao đổi với phóng viên, Luật sư Võ Quang Vinh (Đoàn Luật sư tỉnh Vĩnh Long) nhận định, mục tiêu cao nhất của Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 (được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 57/2024/QH15 và Luật số 90/2025/QH15) là đảm bảo cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế.

"Tình trạng 'một mình một chợ' tuy không vi phạm quy định nếu quy trình mời thầu diễn ra công khai, nhưng nếu nó diễn ra thường xuyên, liên tục với một nhà thầu tại một số chủ đầu tư nhất định thì đó là dấu hiệu bất thường. Các cơ quan quản lý cần xem xét liệu có rào cản kỹ thuật nào trong Hồ sơ mời thầu (E-HSMT) khiến các nhà thầu khác không thể hoặc không muốn tham dự hay không," Luật sư Vinh phân tích.

Luật sư Vinh cũng nhấn mạnh đến Nghị định 214/2025/NĐ-CP và Thông tư 79/2025/TT-BTC, trong đó quy định rất rõ về việc cấm cài cắm các tiêu chí hạn chế sự tham gia của nhà thầu, cũng như trách nhiệm giải trình của chủ đầu tư khi không đảm bảo tính cạnh tranh.

Đồng quan điểm, chuyên gia đấu thầu Nguyễn Quốc Vũ cho rằng, tỷ lệ tiết kiệm thấp trong các gói thầu "một mình một chợ" là một sự lãng phí.

"Khi không có áp lực cạnh tranh về giá, nhà thầu thường chào giá rất sát với giá gói thầu. Điều này có thể đúng quy trình nhưng chưa đảm bảo hiệu quả kinh tế. Cần xem xét kỹ quy trình lập, thẩm định giá gói thầu và các tiêu chí đánh giá trong E-HSMT. Nếu phát hiện các tiêu chí mang tính định hướng, tạo lợi thế cho một nhà thầu cụ thể (thường gọi là 'quân xanh, quân đỏ' hoặc 'dành riêng'), thì đây là hành vi bị nghiêm cấm," chuyên gia Nguyễn Quốc Vũ chia sẻ.

Trách nhiệm của Chủ đầu tư

Việc Công ty H2T liên tiếp trúng thầu sát giá trong bối cảnh thiếu cạnh tranh đặt ra trách nhiệm lớn cho các chủ đầu tư như Công ty Kinh doanh than Hải Phòng, Chi cục Dự trữ Nhà nước khu vực III trong việc tổ chức đấu thầu.

Để thị trường đấu thầu thực sự minh bạch, các chủ đầu tư cần rà soát lại công tác lập E-HSMT, đảm bảo các tiêu chí mở rộng, khuyến khích nhiều nhà thầu tham dự. Đồng thời, công tác chấm thầu, thẩm định kết quả cũng cần được thực hiện kỹ lưỡng, tránh tình trạng "làm cho xong" hoặc phê duyệt thần tốc như trường hợp Gói thầu số 04 tại Công ty Kinh doanh than Hải Phòng (chỉ mất khoảng 2 ngày để đánh giá và phê duyệt).

Những dấu hỏi về năng lực thực tế, tính cạnh tranh và hiệu quả sử dụng vốn tại các gói thầu của Công ty H2T vẫn đang chờ câu trả lời thỏa đáng từ phía doanh nghiệp và các chủ đầu tư liên quan.

Báo Tri thức và Cuộc sống sẽ tiếp tục thông tin.