Dưới các triều đại phong kiến trước đây, tỉnh Bắc Ninh được gọi là Kinh Bắc với những di sản văn hoá truyền thống phong phú. Đến đầu Nhà Nguyễn vẫn gọi là xứ Kinh Bắc. Năm 1823, Trấn Kinh Bắc đổi thành Trấn Bắc Ninh.
Năm 1831, Triều Minh Mệnh năm thứ 12, Trấn Bắc Ninh đổi thành tỉnh Bắc Ninh với 21 huyện, diện tích khoảng 6.000km2, dân số khoảng 70 vạn người.
Tháng 4/1963 hợp nhất Bắc Ninh, Bắc Giang thành tỉnh Hà Bắc. Tháng 1/1997 chia thành hai tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang. Tỉnh Bắc Ninh chính thức được tái lập, có diện tích nhỏ nhất nước là 822,72 km2.
Hiện Bắc Ninh đã trở thành tỉnh công nghiệp với 16 khu công nghiệp và là điểm đến hấp dẫn của nhiều nhà đầu tư trong đó có nhiều tập đoàn hàng đầu thế giới như Samsung, Canon, Microsoft… và trở thành trung tâm công nghiệp điện tử của cả nước.
Mặc dù là trung tâm công nghiệp điện tử, song Bắc Ninh cũng là vùng đất mang những dấn ấn không thể trộn lẫn. Nơi này gắn liền với tên tuổi của những nhân vật lịch sử - văn hoá kiệt xuất như: Lý Công Uẩn, Lý Nhân Tông, Nguyên Phi Ỷ Lan, Lê Văn Thịnh.
Ngoài ra, Bắc Ninh còn được mệnh danh là vương quốc của lễ hội truyền thống với gần 600 lễ hội diễn ra trong năm, trong đó có những lễ hội nổi tiếng cả nước như hội Đền Đô, hội Lim, hội đền Bà Chúa Kho, hội đền Vua Bà - Thủy tổ Quan họ, hội đốt pháo Đồng kỵ…
Bắc Ninh cũng được biết đến là tỉnh có nhiều di tích, gồm 569 di tích được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa.
Trong số các di tích có đến 194 di tích cấp Quốc gia, 4 di tích được xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt (chùa Dâu, chùa Bút Tháp, chùa Phật Tích, Đền Đô và khu Lăng mộ các vua Lý ở Đình Bảng), 5 nhóm bảo vật Quốc gia.
Bắc Ninh còn được biết đến với trăm nghề truyền thống trong đó có nhiều nghề tinh xảo như: đúc gò đồng Hè Nôm, Đại Bái, Quảng Bố, Đào Viên; gốm Phù Lãng; mộc Vĩnh Kiều, Phù Khê, Đại Đồng, Chóa, Khúc Toại; dệt Đình Cả, Xuân Ổ, Vọng Nguyệt…
Dân ca Quan họ là di sản văn hóa nghệ thuật dân gian độc đáo của Bắc Ninh - Kinh Bắc, là đỉnh cao của thi ca và âm nhạc dân tộc, đồng thời thể hiện triết lý nhân sinh dân tộc và nhân loại.
Dân ca Quan họ đã được UNESCO công nhận và vinh danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại ngày 30/9/2009.
Bắc Ninh còn là chủ nhân của dòng tranh dân gian Đông Hồ. Tranh dân gian Đông Hồ trở thành di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia và đang được Chính phủ cho phép lập hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại cần bảo vệ khẩn cấp.
