Lần đầu chụp ảnh trực tiếp ngoại hành tinh nhẹ nhất vũ trụ

28/06/2025 12:20

Kính viễn vọng không gian James Webb lần đầu tiên chụp ảnh trực tiếp một ngoại hành tinh có khối lượng nhẹ nhất từng được quan sát.

Tâm Anh (theo Nature, The Guardian)

@{ WContent wContent = wContents.get(0); }

@components.block.ContentTitle(wContent)

Hành tinh mới được kính viễn vọng không gian James Webb phát hiện có tên TWA 7b, quay quanh một ngôi sao cách Trái Đất khoảng 110 năm ánh sáng, thuộc chòm sao Hydra. Ảnh: Anne-Marie Lagrange et al.

Qua ống kính của kính viễn vọng không gian James Webb, các nhà khoa học quan sát thấy TWA 7b khi nó di chuyển xuyên qua một đĩa bụi phát sáng cùng các mảnh vụn đá. Đây là những đặc điểm điển hình của một hệ hành tinh còn non trẻ, đang trong giai đoạn hình thành. Ảnh: esa.int.

TWA 7b được xác định là một hành tinh khí khổng lồ có khối lượng tương đương sao Thổ, nhỏ hơn tới 10 lần so với bất kỳ ngoại hành tinh nào từng được chụp ảnh trực tiếp trước đây. Phát hiện này đánh dấu một bước tiến vượt bậc trong khả năng quan sát những hành tinh có khối lượng thấp và mờ nhạt ở khoảng cách xa xôi. Ảnh: opentools.ai.

Tiến sĩ Anne-Marie Lagrange, nhà vật lý thiên văn thuộc Đài quan sát Paris và là trưởng nhóm nghiên cứu, cho biết: “Ở đây, chúng ta đang quan sát một hệ thống khoảng 6 triệu năm tuổi. Vì vậy, chúng ta thực sự đang chứng kiến tuổi trẻ của hệ hành tinh này”. Ảnh: kompasiana.com.

Việc chụp ảnh trực tiếp ngoại hành tinh từ Trái đất là một thách thức lớn. Nguyên do là bởi ánh sáng yếu ớt của hành tinh thường bị lấn át bởi ánh sáng rực rỡ của ngôi sao chủ và khoảng cách giữa chúng là cực kỳ nhỏ khi nhìn từ Trái đất. Ảnh: dima_zel via Getty Images.

Để có thể chụp ảnh trực tiếp ngoại hành tinh nhẹ nhất vũ trụ, nhóm nghiên cứu do tiến sĩ Lagrange dẫn đầu đã phát triển một thiết bị phụ trợ cho kính viễn vọng không gian James Webb, mô phỏng hiện tượng “nhật thực nhân tạo”, cho phép che khuất ánh sáng từ ngôi sao chủ. Nhờ vậy, các vật thể xung quanh, vốn trước đây bị che khuất, có thể được quan sát rõ nét hơn. Ảnh: NASA/dima_zel.

Thiết bị đặc biệt này đã giúp kính viễn vọng James Webb có thể quan sát ngôi sao TWA 7 từ góc cực, tức là nhìn xuống đĩa hành tinh từ phía trên, một góc nhìn lý tưởng để phát hiện các cấu trúc bụi và các vật thể quay quanh ngôi sao. Ảnh: James Vaughan/Science Photo Library/Alamy Stock Photo.

Trong quan sát mới đây, các nhà khoa học lần đầu tiên quan sát được trực tiếp TWA 7b hiện lên rõ ràng như một điểm sáng nằm trong một vành bụi hẹp. Ảnh: ESA.

Hành tinh khí khổng lồ này quay quanh ngôi sao ở khoảng cách lên đến 50 đơn vị thiên văn (tức gấp 50 lần khoảng cách từ Trái đất tới Mặt trời), với chu kỳ quỹ đạo kéo dài vài trăm năm. Ảnh: NASA, ESA, CSA, and STScI.