Lãi suất qua đêm liên ngân hàng vượt 7%/năm, phản ánh áp lực thanh khoản gia tăng. Chuyên gia nhận định đây có thể là tín hiệu cho chu kỳ tăng lãi suất chính sách thời gian tới.
Chia sẻ tại Livestream Bàn tròn Kinh tế, CEO Công ty Dữ liệu Kinh tế Tài chính WiGroup Trần Ngọc Báu nhận định hệ thống ngân hàng đã xuất hiện những dấu hiệu căng thẳng về thanh khoản. Lãi suất liên ngân hàng kỳ hạn qua đêm đã vượt mức trung bình 7%/năm, tiệm cận vùng căng thẳng từng ghi nhận năm 2022.
"Nếu trung bình là 7% thì sẽ có những ngân hàng phải vay với lãi suất hai con số", ông nói.
OMO (nghiệp vụ thị trường mở) là một trong những công cụ điều hành tiền tệ quan trọng nhất của Ngân hàng Nhà nước (NHNN). NHNN dùng OMO để bơm hoặc hút tiền khỏi hệ thống ngân hàng, thông qua việc mua hoặc bán tín phiếu, trái phiếu Chính phủ với các tổ chức tín dụng.
Trên thị trường mở, lượng OMO mà NHNN bơm ra để hỗ trợ thanh khoản cũng tăng lên mức kỷ lục, gần chạm 370.000 tỷ đồng, tương đương khoảng 50% tổng lượng trái phiếu đủ điều kiện cầm cố.
Theo ông Báu, nguyên nhân nằm ở việc tín dụng tăng nhanh hơn huy động trong thời gian qua, buộc các ngân hàng phải vay mượn trên thị trường liên ngân hàng hoặc phát hành trái phiếu để bù đắp thiếu hụt. Hiện, dư nợ cho vay lẫn nhau trên thị trường liên ngân hàng đã lên tới khoảng 3 triệu tỷ đồng, tương đương gần 15% tổng tài sản hệ thống ngân hàng.
Ông nhấn mạnh rằng tỷ lệ này tại Trung Quốc chỉ khoảng 7%, ở Mỹ chỉ vài chục tỷ USD trên nền tài sản lên tới hàng nghìn tỷ USD, còn châu Âu cũng thấp hơn đáng kể. Điều này phản ánh rủi ro mang tính cấu trúc lớn và đặt ra yêu cầu phải sớm có sự can thiệp từ cơ quan điều hành.
Trước bối cảnh đó, NHNN đã bắt đầu triển khai nghiệp vụ hoán đổi ngoại tệ (swap USD/VND) kỳ hạn 14 ngày với hạn mức tối đa 500 triệu USD, tỷ giá 23.945 - 23.955 đồng/USD.
Bản chất của nghiệp vụ này, theo ông Báu, là các ngân hàng thương mại vay VND từ NHNN và cầm cố bằng USD, trong đó mức chênh lệch 10 đồng trong 14 ngày chính là chi phí vay vốn. Với lãi suất USD kỳ hạn 2 tuần trên thị trường liên ngân hàng ở mức khoảng 4%/năm, chi phí này tương ứng việc NHNN đang cho vay VND với lãi suất khoảng 5%/năm.
Dù vậy, quy mô bơm vốn qua kênh swap mới chỉ ở mức 500 triệu USD (tương đương 11.000-12.000 tỷ đồng), theo ông Báu đánh giá là quá nhỏ so với mức thiếu hụt thanh khoản lên đến hàng trăm nghìn tỷ đồng trong toàn hệ thống.
CEO WiGroup cho rằng NHNN đang thử nghiệm nghiệp vụ này và nhiều khả năng sẽ mở rộng quy mô trong thời gian tới.
Bình luận về việc NHNN tăng lãi suất OMO thêm 0,5 điểm %, từ 4% lên 4,5%, ông Báu cho rằng đây có thể được xem là tín hiệu đầu tiên của một chu kỳ tăng lãi suất chính sách.
Ông lý giải lãi suất OMO là dạng "lãi suất chính sách mềm", và khi chỉ số này tăng, đó thường là tín hiệu sớm cho khả năng điều chỉnh các mức lãi suất chính sách khác như lãi suất chiết khấu, tái cấp vốn hoặc lãi suất cho vay bù đắp thiếu hụt vốn.
Ông nhận định nếu chu kỳ tăng lãi suất thực sự bắt đầu, diễn biến này thường kéo dài tối thiểu khoảng 6 tháng. Thanh khoản hệ thống đã chịu áp lực nhiều tháng, trong khi NHNN "không còn nhiều dư địa hỗ trợ như trước".
"Chúng ta có thể đang ở giai đoạn đầu của một chu kỳ tăng lãi suất. Tuy nhiên, có thể thấy giai đoạn này mang tính bị động đối với cả nhà quản lý và các ngân hàng", ông Báu kết luận.
