Nằm ở làng Đình Bảng, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, đình Bảng là một trong những ngôi đình cổ có kiến trúc đẹp nhất Việt Nam còn tồn tại đến nay.
Đình được xây dựng từ năm 1700 (thời Hậu Lê), đến năm 1736 mới hoàn thành. Người hưng công là quan Nguyễn Thạc Lương, người Đình Bảng (từng làm trấn thủ Thanh Hóa) và vợ là Nguyễn Thị Nguyên, quê ở Thanh Hóa. Hai ông bà đã mua gỗ lim về cúng để dựng ngôi đình.
Về tổng thể, đình Bảng gồm tòa đại đình đồ sộ nối với hậu cung phía sau theo dạng mặt bằng hình chuôi vồ, còn gọi theo dạng chữ Nho là kiểu "chữ đinh".
Toà đại đình gồm bảy gian hai chái, dài 20m, rộng 14m, cao 8m, xung quanh có cửa bức bàn. Riêng phần mái đình chiếm tới 2/3 chiều cao của đình với các đầu đao vút cong, tạo nên cảm giác uy nghi, bề thế.
Trong các công trình kiến trúc gỗ cổ truyền tại Việt Nam, đình Bảng chính là công trình có các đầu đao vươn xa nhất.
Một nét đặc biệt khác là đình mang kiến trúc nhà sàn với sàn gỗ bề thế cao 0,7m so với mặt nền, sáu hàng cột ngang và mười hàng cột dọc bằng gỗ lim có đường kính từ 0,55m (với cột con) đến 0,65m (với cột mẹ) được kê trên các tảng đá xanh.
Mài đình lợp ngói mũi hài.
Về nội thất, đình Bảng có kết cấu hệ kèo chồng rường theo quy cách đình chùa truyền thống của người Việt.
Gian chính điện có sàn thấp, gọi là "lòng thuyền". Sàn ván các gian hai bên cao dần, tổng cộng là hai cấp, phân biệt địa vị của các hương chức khi họp việc làng để người ngồi "chiếu trên", kẻ ngồi "chiếu dưới" tùy theo vai vế trong làng. Bức cửa võng và tấm trần che của gian chính điện được chạm trổ công phu.
Cận cảnh một mảng chạm khắc trên bức cửa võng.
Các chi tiết kiến trúc của đình được trang trí dày đặc các mảng điêu khắc gỗ.
Đây là những tác phẩm có giá trị nghệ thuật rất cao, mang những chủ đề phong phú như rồng, phượng, tùng, mai, trúc, bầu rượu, thanh gươm...
Đặc biệt, hình tượng rồng chiếm một tỷ lệ lớn với số lượng khoảng 500 hình.
Điêu khắc trên rường.
Điêu khắc trên đầu bẩy hiên.
Về mặt thờ tự, đình thờ các vị thành hoàng gồm Cao Sơn đại vương (thần Núi), Thủy Bá đại vương (thần Nước) và Bách Lệ đại vương (thần Đất) đồng thời thờ sáu vị có công lập lại làng vào thế kỷ 15.
Với vẻ đẹp và sự bề thế hiếm có của mình, đình Bảng đã đi vào ca dao của người xưa: "Thứ nhất là đình Đông Khang/ Thứ nhì đình Bảng, thứ ba đình Diềm". Ngày nay, Đình Đông Khang đã bị tàn phá, đình Diềm trước có năm gian hai chái nay chỉ còn ba gian hai chái. Chỉ còn đình Bảng là tương đối nguyên vẹn...
Một số hình ảnh khác về đình Bảng.
d
