Suốt nhiều thế kỷ qua, các chuyên gia nỗ lực giải mã những bí ẩn về hàng trăm tượng Moai nặng từ 12 - 80 tấn trên đảo Phục Sinh. Mới đây, các nhà khoa học tuyên bố đã giải mã thành công một bí ẩn lớn liên quan đến cách vận chuyển các bức tượng đá khổng lồ qua quãng đường dài trên địa hình hiểm trở. Ảnh: Getty Images.
Cụ thể, nhóm nghiên cứu thuộc Đại học Binghamton và Đại học Arizona (Mỹ) đã kết hợp giữa vật lý học, mô hình 3D và tái hiện các kỹ thuật thời tiền sử nhằm lý giải cách người xưa vận chuyển tượng Moai. Theo các chuyên gia, việc vận chuyển tượng Moai khổng lồ không cần đến phép thuật, sức người phi thường hay “sự can thiệp của người ngoài hành tinh”. Thay vào đó, người xưa chỉ cần vài sợi dây thừng và một chút nhịp điệu. Ảnh: Carl Lipo.
“Chỉ cần khiến nó bắt đầu chuyển động, việc di chuyển trên quãng đường dài không còn là vấn đề. Mọi người chỉ cần kéo nhẹ bằng một tay", Giáo sư nhân chủng học Carl Lipo, Trường Đại học Binghamton (Mỹ), đồng tác giả nghiên cứu, giải thích. Ảnh: Carl Lipo.
Theo Giáo sư Lipo, phương pháp này giúp tiết kiệm năng lượng đáng kể. Khi việc vận chuyển tượng Moai đã “vào nhịp” thì tốc độ di chuyển cũng rất nhanh. Thách thức lớn nhất chính là làm sao để khiến khối đá khổng lồ bắt đầu lắc lư đúng nhịp. Ảnh: Carl Lipo.
Phát hiện này trùng khớp với truyền thuyết của người Rapa Nui, những cư dân bản địa vẫn kể rằng các bức tượng Moai “tự đi” từ mỏ đá - nơi chúng được tạc ra - đến vị trí cuối cùng, cách đó tới 16 km. Ảnh: Carl Lipo.
Giáo sư Lipo hợp tác với Giáo sư Terry Hunt thực hiện khảo sát gần 1.000 bức tượng Moai trên đảo Phục Sinh và nhận thấy thiết kế đặc trưng của chúng không hề ngẫu nhiên. Phần đế hình chữ D rộng, hơi nghiêng về phía trước giúp tượng dễ dàng lắc lư tiến lên theo chuyển động hai bên. Ảnh: thecollector.
Giáo sư Lipo cho biết thêm các thử nghiệm cho thấy cách thức trên hoạt động hiệu quả. Khi bức tượng càng lớn, tính nhất quán trong cơ chế di chuyển càng rõ rệt. Đó là cách duy nhất khả thi để khiến di chuyển chúng đi xa. Ảnh: Field Museum, Chicago.
Để kiểm chứng quan điểm trên, nhóm đã chế tạo một bản sao Moai nặng 4,35 tấn, với độ nghiêng đặc trưng hướng về phía trước. Chỉ với 18 người và vài sợi dây thừng, họ đã “cho bức tượng đi bộ” 100m trong vòng 40 phút, nhanh hơn và dễ dàng hơn nhiều so với phương pháp kéo nằm truyền thống. Ảnh: Nature.com.
Nhóm nghiên cứu cũng phát hiện mạng lưới đường xá trên đảo Phục Sinh được xây dựng riêng để dẫn đường cho những bức tượng Moai khổng lồ di chuyển đến bệ đỡ (còn gọi là ahu). Những con đường này rộng khoảng 4,5m và hơi lõm, hoạt động như những băng chuyền cổ đại giúp giữ cho các bức tượng ổn định khi chúng lắc lư về phía trước theo chuyển động zig-zag. Ảnh: Wikipedia.
Nghiên cứu cũng chỉ ra một số bức tượng Moai đã bị đổ dọc theo các con đường cổ và dấu vết cho thấy người xưa từng nỗ lực dựng chúng đứng thẳng trở lại. Ảnh: NBC News.
