Một loài hoa trà my mới phát hiện ở Gia Lai đã được các nhà khoa học công bố và đặt tên Camellia hoangbacii, trà my Hoàng Bắc, nhằm vinh danh PGS.TS Nguyễn Hoàng Bắc, giám đốc Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM.

Loài hoa được đặt tên vinh danh bác sĩ

Công trình được đăng trên Tạp chí Khoa học Đại học Đà Lạt (tháng 9/2025) và ghi danh trong Chỉ mục quốc tế về tên thực vật (IPNI),

Theo đó, trong một chuyến khảo sát thực địa tại vùng rừng thường xanh nguyên sinh ở huyện Vân Canh (tỉnh Bình Định, giáp ranh Gia Lai) vào tháng 3/2025, nhóm các nhà thực vật học Việt Nam và Hàn Quốc đã phát hiện một quần thể trà my lạ, nở hoa đỏ rực giữa tán rừng ở độ cao khoảng 700 mét.

Những đặc điểm khác biệt rõ rệt về hình thái khiến họ nghi ngờ đây là một loài chưa từng được mô tả trong khoa học. Sau quá trình nghiên cứu, so sánh mẫu vật và đối chiếu các công trình trước đó, nhóm đã xác định đây là một loài hoàn toàn mới.

Nhóm nghiên cứu đặt tên cho loài mới này là Camellia hoangbacii trà my Hoàng Bắc, vinh danh PGS.TS.BS Nguyễn Hoàng Bắc, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, người có nhiều đóng góp cho y học Việt Nam. Phát hiện này vừa mang ý nghĩa khoa học, vừa là lời tri ân một con người tận tụy trong nghề chữa bệnh và đào tạo y khoa.

Theo mô tả, cây trà my Hoàng Bắc là loài gỗ nhỏ thường xanh, cao khoảng 3–4,5 mét, lá hình mũi mác hẹp, dày và bóng, dài tới hơn 40 cm. Hoa mọc đơn hoặc chùm 1–3 bông ở đầu cành, màu đỏ tươi viền trắng, đường kính hoa 7–8 cm, cánh hoa xếp tròn, mềm mại. Nhị vàng nhạt, bầu nhụy phủ lông mịn, những đặc điểm giúp loài này khác biệt với các họ hàng gần như Camellia longii và C. hiepii.

Loài được tìm thấy trong rừng kín thường xanh còn nguyên vẹn, với hơn 50 cá thể trưởng thành và cây non đang tái sinh tự nhiên. Theo tiêu chuẩn IUCN 2024, Camellia hoangbacii hiện được xếp loại “thiếu dữ liệu” (Data Deficient) do vùng phân bố hẹp, nhưng môi trường sống ổn định, chưa chịu tác động của con người.

Việc phát hiện Camellia hoangbacii góp phần bổ sung thêm một loài đặc hữu mới cho hệ thực vật Việt Nam, nâng tổng số loài Camellia được ghi nhận tại Việt Nam lên gần 100 loài, trong đó hơn 75 loài là đặc hữu chỉ có ở Việt Nam.

Phát hiện này đồng thời khẳng định khu vực Vân Canh, Gia Lai là một “điểm nóng” đa dạng sinh học mới của dãy Trường Sơn Nam, nơi còn tiềm ẩn nhiều loài thực vật chưa được khám phá.

Theo nhà nghiên cứu thực vật Nguyễn Văn Cảnh, người phát hiện loài trà my này cùng cộng sự, đây là một trong gần 100 loài thực vật mới mà ông đã phát hiện trong 10 năm qua, nhưng lần đầu tiên ông chọn đặt tên theo một bác sĩ.

Hành trình y đức người thầy thuốc được vinh danh

Tên tuổi PGS TS BS. Nguyễn Hoàng Bắc không còn xa lạ trong giới y khoa Việt Nam. Ông nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Y Dược TP.HCM. Ông cũng là thành viên của nhiều hội chuyên ngành như Hội Phẫu thuật Nội soi Việt Nam, Hội Ngoại khoa, Hội Gan mật... Với bề dày kinh nghiệm và tâm huyết cống hiến không ngừng nghỉ, ông đã trở thành một biểu tượng của sự tận tâm và chuyên nghiệp trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe.

PGS TS BS. Nguyễn Hoàng Bắc sinh năm 1967 trong một gia đình có truyền thống giáo dục và y học. Cha ông, GS.TS Nguyễn Đình Hối, là Nhà giáo Nhân dân, từng giữ chức Hiệu trưởng Trường Đại học Y Dược TP.HCM, một trong những người góp phần đặt nền móng cho đào tạo y khoa hiện đại ở miền Nam sau năm 1975. Tiếp nối truyền thống đó, Nguyễn Hoàng Bắc sớm xác định nghề y là lựa chọn trọn đời của mình.

Ông tốt nghiệp Bác sĩ Y khoa năm 1991, nhận bằng Thạc sĩ năm 1998 và bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ Y học năm 2007. Năm 2010, ông được phong học hàm Phó Giáo sư. Trong giảng dạy và nghiên cứu, ông tham gia Hội đồng Khoa học – Đào tạo của Trường Đại học Y Dược TP.HCM, đồng thời giữ chức Phó Trưởng Bộ môn Ngoại Tổng quát, trực tiếp hướng dẫn nhiều thế hệ bác sĩ chuyên khoa.

Từ năm 2004 đến 2015, ông là Phó Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, sau đó được bổ nhiệm làm Giám đốc và giữ cương vị này cho đến nay. Song song đó, từ năm 2014, ông đảm nhiệm vai trò Phó Hiệu trưởng phụ trách chuyên môn của trường. Dưới sự lãnh đạo của ông, bệnh viện không chỉ là cơ sở điều trị uy tín mà còn trở thành mô hình mẫu mực của “bệnh viện – trường đại học”, nơi kết nối đào tạo, nghiên cứu và thực hành lâm sàng.

PGS Nguyễn Hoàng Bắc được giới chuyên môn ghi nhận là người tiên phong đưa kỹ thuật phẫu thuật nội soi hiện đại của Việt Nam vươn tầm khu vực Đông Nam Á. Ông chú trọng đổi mới quản trị, tăng cường an toàn người bệnh và ứng dụng công nghệ cao trong điều trị. Dưới thời ông, bệnh viện triển khai nhiều kỹ thuật mới như máy X-quang vú 3D, tầm soát ung thư sớm, đạt chứng nhận quốc tế PRIME JCI, góp phần nâng chuẩn y tế Việt Nam lên tầm khu vực.

Năm 2024, nhân dịp kỷ niệm 30 năm thành lập, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động, ghi nhận thành tựu tập thể mà ông là người đứng đầu.

Hơn ba thập kỷ gắn bó với ngành y, PGS.TS.BS Nguyễn Hoàng Bắc không chỉ là một bác sĩ ngoại khoa tài năng mà còn là người thầy mẫu mực. Việc tên ông được được đặt cho một loài hoa mới, trà my Hoàng Bắc, là sự vinh danh đối với tri thức, sự tận tâm và vẻ đẹp bền bỉ của người thầy thuốc Việt Nam.