Một yêu cầu về nhân sự trong hồ sơ mời thầu (HSMT) của gói thầu xây lắp trị giá hơn 2,2 tỷ đồng do Sở Xây dựng TP. Cần Thơ làm chủ đầu tư đã gây ra những tranh cãi, khiến thời gian mời thầu phải gia hạn tới hai lần. Dù nhà thầu đã viện dẫn các quy định pháp luật cho rằng yêu cầu này hạn chế cạnh tranh, nhưng chủ đầu tư và đơn vị tư vấn vẫn quyết định giữ nguyên. Sự việc đặt ra nhiều câu hỏi về cách diễn giải và áp dụng Luật Đấu thầu trong thực tiễn.
Một tiêu chí "lạ" và những kiến nghị về hạn chế nhà thầu
Ngày 29/07/2025, Sở Xây dựng TP. Cần Thơ (Chủ đầu tư/Bên mời thầu) đã đăng tải Thông báo mời thầu (TBMT) số IB2500329627 cho Gói thầu xây lắp (Bao gồm chi phí xây dựng và chi phí điều tiết đảm bảo ATGT). Gói thầu này thuộc dự án "Lắp đặt đèn tín hiệu, thiết bị an toàn giao thông và sơn vạch kẻ đường các tuyến Đường tỉnh", sử dụng nguồn vốn ngân sách thành phố, có giá trị 2.208.145.138 đồng và được thực hiện trong 40 ngày.
Đơn vị chịu trách nhiệm lập E-HSMT là Công ty TNHH Tư vấn Xây dựng Lập Xuân (MST: 0318867838, địa chỉ tại TP.HCM, Giám đốc: Lê Viết Diệu). Quyết định phê duyệt E-HSMT là Quyết định số 97/QĐ-SXD do Phó Giám đốc Sở Xây dựng Cần Thơ, ông Nguyễn Đăng Khoa, ký ngày 29/07/2025.
Tuy nhiên, ngay sau khi HSMT được phát hành, các nhà thầu quan tâm đã phát hiện một yêu cầu gây tranh cãi tại Mục 3 "Tiêu chuẩn đánh giá về kỹ thuật". Cụ thể, tại Điểm 3.2, HSMT yêu cầu nhà thầu phải có khả năng huy động tối thiểu 05 công nhân kỹ thuật (ngành Điện, cầu đường, cốt thép, ván khuôn, nề…) và phải nộp kèm hồ sơ chứng minh như văn bằng, chứng chỉ, hợp đồng lao động hoặc cam kết nhân sự.
Ngay lập tức, các nhà thầu đã có văn bản kiến nghị gửi đến Chủ đầu tư và đơn vị tư vấn. Lập luận của nhà thầu rất sắc bén và có trích dẫn sở pháp lý rõ ràng. Họ chỉ ra rằng yêu cầu này vi phạm trực tiếp quy định tại Phụ lục 10 ban hành kèm theo Thông tư 22/2024/TT-BKHĐT của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Phụ lục này liệt kê các nội dung HSMT dẫn đến hạn chế sự tham gia của nhà thầu, trong đó có mục: "đ) Yêu cầu về nhân sự chủ chốt đối với các vị trí công nhân kỹ thuật, lao động phổ thông".
Nhà thầu cho rằng, việc yêu cầu cung cấp hồ sơ chi tiết của công nhân ngay trong giai đoạn dự thầu là một gánh nặng thủ tục và chi phí không cần thiết, đi ngược lại tinh thần cải cách của Luật Đấu thầu. Trên thực tế, việc huy động và ký kết hợp đồng với công nhân chỉ diễn ra sau khi nhà thầu đã trúng thầu.
Phản hồi của Chủ đầu tư và hai lần gia hạn
Trước các kiến nghị xác đáng, diễn biến của gói thầu trở nên căng thẳng. Dữ liệu từ Mạng đấu thầu quốc gia cho thấy, Bên mời thầu đã phải hai lần gia hạn thời điểm đóng thầu:
- Lần 1: Gia hạn từ 08/08/2025 đến 11/08/2025 với lý do "Đảm bảo thời gian thực hiện trả lời làm rõ E-HSMT".
- Lần 2: Gia hạn từ 11/08/2025 đến 15/08/2025 với lý do "Đảm bảo thời gian trả lời kiến nghị E-HSMT".
Ngày 06/08/2025, Sở Xây dựng Cần Thơ đã có văn bản trả lời làm rõ, trong đó đính kèm phúc đáp của Công ty Lập Xuân. Đáng chú ý, (Chủ đầu tư/Bên mời thầu) đã không đồng ý sửa đổi HSMT, đơn vị tư vấn lại bảo vệ quan điểm của mình. Họ cho rằng tuy việc yêu cầu công nhân kỹ thuật trong bảng nhân sự chủ chốt (phần năng lực kinh nghiệm) là vi phạm, nhưng yêu cầu này trong phần tiêu chuẩn kỹ thuật thì "pháp luật về đấu thầu không có quy định cụ thể". Tư vấn cho rằng đây là yêu cầu "cần thiết để đảm bảo tiến độ".
Cuối cùng, Chủ đầu tư đã giữ nguyên yêu cầu gây tranh cãi này, đẩy các nhà thầu vào thế khó.
Góc nhìn chuyên gia: Cần hiểu đúng tinh thần của luật
Để làm rõ hơn về tính pháp lý của vụ việc, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với các chuyên gia trong ngành.
Luật sư Nguyễn Thị Hương, Đoàn Luật sư TP.HCM, nhận định: "Việc viện dẫn rằng 'pháp luật không quy định cụ thể' để đưa một yêu cầu có tính hạn chế vào HSMT là một cách diễn giải máy móc và chưa đúng tinh thần thượng tôn pháp luật. Luật Đấu thầu 2023 và các văn bản hướng dẫn được ban hành với mục tiêu cốt lõi là tăng cường cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Phụ lục 10 của Thông tư 22 đã chỉ rõ yêu cầu về nhân sự là công nhân kỹ thuật mang tính hạn chế. Việc 'lách' bằng cách chuyển yêu cầu đó từ mục năng lực kinh nghiệm sang mục kỹ thuật không làm thay đổi bản chất hạn chế cạnh tranh của nó. Đây là một hành vi cần được chấn chỉnh."
Đồng quan điểm, chuyên gia đấu thầu Phạm Giang phân tích sâu hơn về khía cạnh thực tiễn: "Trong ngành xây dựng, công nhân kỹ thuật là lực lượng lao động biến động, thường làm việc theo dự án. Bắt một nhà thầu phải có sẵn hợp đồng, bằng cấp của 5 công nhân chỉ để nộp thầu cho một gói thầu hơn 2 tỷ là điều phi thực tế. Tiêu chí này không những không đo lường được năng lực thực sự của nhà thầu, mà còn có thể bị lạm dụng để trở thành một 'rào cản kỹ thuật' nhằm hướng gói thầu đến một nhà thầu đã được 'chuẩn bị sẵn'. Năng lực của nhà thầu được thể hiện qua kinh nghiệm, nguồn lực tài chính, và đội ngũ cán bộ chủ chốt (chỉ huy trưởng, cán bộ kỹ thuật), chứ không phải ở việc trình ra bằng cấp của thợ hồ, thợ điện tại thời điểm dự thầu."
Sự việc tại gói thầu của Sở Xây dựng Cần Thơ, dù nhỏ, lại là một ví dụ điển hình cho thấy vẫn tồn tại những cách hiểu và áp dụng pháp luật về đấu thầu chưa thống nhất, có khả năng làm sai lệch mục tiêu của công tác đấu thầu. Việc giữ nguyên một tiêu chí bị cho là trái luật không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của các nhà thầu tham gia, mà còn làm giảm sút niềm tin vào sự công bằng, minh bạch của môi trường đầu tư kinh doanh tại địa phương. Dư luận và cộng đồng doanh nghiệp sẽ tiếp tục theo dõi kết quả lựa chọn nhà thầu của gói thầu này.
