Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15, cùng các nghị định và thông tư hướng dẫn mới (Nghị định 214/2025/NĐ-CP, Thông tư 79/2025/TT-BTC), được ban hành với mục tiêu hàng đầu là tăng cường tính cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế trong hoạt động mua sắm công.

Tuy nhiên, thực tiễn ghi nhận tại một số gói thầu cho thấy kịch bản "một mình một ngựa" vẫn tiếp diễn, đặt ra nhiều câu hỏi về hiệu quả của công tác đấu thầu, ngay cả khi được thực hiện qua mạng.

Gói thầu "một mình một ngựa"

Ngày 07/11/2025, bà Trần Thị Thanh Thủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) Phường Dĩ An (TP. Hồ Chí Minh), đã ký Quyết định số 5887/QĐ-UBND về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu (KQLCNT) gói thầu Xây dựng (đã bao gồm chi phí di dời hạ tầng kỹ thuật).

Gói thầu này thuộc Kế hoạch lựa chọn nhà thầu công trình Nâng cấp, mở rộng hẻm 104, hẻm 122 đường Nguyễn Thái Học. Gói thầu được phê duyệt theo Quyết định số 3210/QĐ-UBND ngày 30/06/2025 của UBND thành phố Dĩ An, sử dụng hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước qua mạng, phương thức một giai đoạn một túi hồ sơ.

Giá gói thầu được duyệt là 2.996.910.245 đồng.

Theo Biên bản mở thầu được công bố lúc 09:46 ngày 15/09/2025, đến thời điểm đóng thầu (09:00 cùng ngày), chỉ ghi nhận duy nhất 1 nhà thầu tham gia nộp hồ sơ dự thầu (E-HSDT) là Công ty TNHH Một thành viên Xây dựng Thương mại Chí Khiêm (MST: 1101354085). Giá dự thầu của doanh nghiệp này là 2.934.484.638 đồng.

Sau quá trình đánh giá E-HSDT, tại Quyết định 5887/QĐ-UBND, UBND phường Dĩ An đã phê duyệt cho Công ty TNHH Một thành viên Xây dựng Thương mại Chí Khiêm trúng thầu với giá trúng thầu bằng giá dự thầu, là 2.934.484.638 đồng.

Như vậy, so với giá gói thầu, mức giá trúng thầu chỉ tiết kiệm được 62.425.607 đồng, tương đương tỷ lệ tiết kiệm rất khiêm tốn: 2,08%. Quyết định cũng nêu rõ: "Không có nhà thầu không trúng thầu".

Dấu ấn của đơn vị tư vấn "quen mặt"

Việc một gói thầu đấu thầu rộng rãi qua mạng chỉ thu hút một nhà thầu tham dự, dẫn đến tỷ lệ tiết kiệm thấp, luôn là vấn đề được dư luận quan tâm. Phân tích sâu hơn vào hồ sơ quá trình lựa chọn nhà thầu gói thầu này (Mã TBMT: IB2500365090), vai trò của đơn vị tư vấn thu hút sự chú ý đặc biệt.

Cụ thể, quá trình lựa chọn nhà thầu có sự tham gia của Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng và Thương mại Sài Gòn DCD (gọi tắt là Sài Gòn DCD).

Tại Quyết định số 4425/QĐ-UBND ngày 09/09/2025 của UBND phường Dĩ An về việc phê duyệt E-HSMT sửa đổi, Sài Gòn DCD được xác định là đơn vị lập hồ sơ (căn cứ Tờ trình số 552/025/TT-DCD). Đơn vị này cũng được giao nhiệm vụ thực hiện các bước tiếp theo của quy trình đấu thầu.

Sau đó, tại Báo cáo số 177/025/BCĐG-DCD ngày 29/10/2025, Sài Gòn DCD tiếp tục là đơn vị đánh giá E-HSDT (duy nhất) của Công ty Chí Khiêm.

Điều đáng nói, theo dữ liệu thống kê hoạt động đấu thầu của Công ty TNHH Một thành viên Xây dựng Thương mại Chí Khiêm, doanh nghiệp này và Sài Gòn DCD dường như có mối "lương duyên" đặc biệt.

Thống kê cho thấy, Công ty Chí Khiêm đã tham gia 6 gói thầu do Sài Gòn DCD mời thầu (hoặc giữ vai trò tư vấn lập HSMT, đánh giá HSDT). Kết quả, Công ty Chí Khiêm trúng thầu tuyệt đối cả 6 gói. Tổng giá trị trúng thầu từ mối quan hệ này là hơn 10 tỷ đồng.

Sự việc đơn vị lập hồ sơ mời thầu, "chấm thầu" lại là bên mời thầu "quen mặt" (với tỷ lệ trúng 100%) của nhà thầu duy nhất tham dự và trúng thầu đặt ra nghi vấn lớn về tính khách quan trong việc xây dựng các tiêu chí mời thầu.

Năng lực nhà thầu và "hệ sinh thái" 100%

Công ty TNHH Một thành viên Xây dựng Thương mại Chí Khiêm có mã số doanh nghiệp 1101354085, do ông Nguyễn Thái Khâm làm Giám đốc kiêm người đại diện pháp luật. Doanh nghiệp có địa chỉ trụ sở tại Ấp Bà Chủ, Xã Tân Lân, tỉnh Tây Ninh.

Trong năm 2025, Công ty Chí Khiêm hoạt động khá tích cực, tham gia 8 gói thầu, đã được công bố trúng 4 gói (tính đến ngày 11/11/2025).

Ngoài mối quan hệ 100% với Sài Gòn DCD, "hồ sơ năng lực" của Công ty Chí Khiêm còn ghi nhận tỷ lệ trúng thầu tuyệt đối khi "đối mặt" với nhiều đơn vị tư vấn/mời thầu khác.

Cụ thể:

• Tham gia 4 gói thầu tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Tư vấn Đầu tư Vạn Xuân, trúng cả 4 gói (tỷ lệ 100%).
• Tham gia 4 gói thầu tại Công ty TNHH Tư vấn Xây dựng Tổng hợp Võ Gia, trúng cả 4 gói (tỷ lệ 100%).
• Tham gia 3 gói thầu tại Công ty TNHH Tư vấn Đầu tư Xây dựng AIC, trúng cả 3 gói (tỷ lệ 100%).
• Tham gia 5 gói thầu tại Công ty Cổ phần Tư vấn Thiết kế Xây dựng Việt Trẻ, trúng 4 gói (1 gói đang chờ kết quả), đạt tỷ lệ trúng 80% - 100%.

Việc một nhà thầu liên tục là đơn vị duy nhất tham dự, hoặc có tỷ lệ trúng thầu tuyệt đối tại một nhóm các bên mời thầu/tư vấn cụ thể, cho thấy một "khẩu vị" lựa chọn gói thầu rất đặc trưng. Dư luận có quyền đặt câu hỏi: Liệu các tiêu chí trong hồ sơ mời thầu có đang được xây dựng theo hướng hạn chế cạnh tranh, tạo lợi thế cho một nhà thầu "quen mặt"?

Trong bối cảnh cả nước đang nỗ lực siết chặt kỷ cương, tăng cường hiệu quả đầu tư công, các cơ quan quản lý nhà nước cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra các gói thầu có dấu hiệu "một mình một ngựa", tỷ lệ tiết kiệm thấp, đặc biệt là các gói thầu có sự lặp lại của bộ ba: Chủ đầu tư - Tư vấn - Nhà thầu quen.