Trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) vào sáng 24/11, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết liên quan đến giấy phép xây dựng và quản lý trật tự xây dựng, một số ý kiến đề nghị mở rộng đối tượng được miễn giấy phép để tạo thuận lợi cho chủ đầu tư, nhưng đồng thời cần tăng cường hậu kiểm, chú trọng công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm.
Nhiều ý kiến khác đề nghị đẩy mạnh minh bạch trong cấp phép, chuyển đổi toàn bộ quy trình sang hình thức điện tử, kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về xây dựng và thực hiện qua cơ chế một cửa. Một số đại biểu đề nghị giao Chính phủ hướng dẫn theo hướng đơn giản hóa hồ sơ, trình tự, tích hợp thủ tục lên cổng dịch vụ công, giảm tối thiểu 30% thủ tục hành chính.
Về nội dung này, Thứ trưởng Bùi Xuân Dũng cho biết Chính phủ xác định nguyên tắc từ khi chuẩn bị đến khi khởi công, mỗi công trình chỉ phải thực hiện một thủ tục hành chính.
Do đó, quy định miễn giấy phép này đã bao gồm các dự án có quy hoạch chi tiết 1/500, sau khi được cơ quan có thẩm quyền kiểm soát các nội dung về phù hợp quy hoạch và an toàn. Chỉ các công trình quy mô nhỏ (không thuộc diện phải thẩm định) mới phải xin giấy phép xây dựng.
Theo Thứ trưởng, thủ tục cấp phép sẽ được đơn giản hóa tối đa trong Nghị định hướng dẫn, bao gồm thực hiện trực tuyến (online) toàn trình, giảm yêu cầu về hồ sơ và điều kiện, đồng thời nâng cao trách nhiệm của tư vấn thiết kế trong việc bảo đảm an toàn công trình.
Thời gian cấp phép cũng được rút ngắn xuống còn khoảng 7-10 ngày, qua đó giúp giảm tối thiểu 30% thời gian và chi phí theo yêu cầu của Chính phủ.
Tại phiên họp, Thường trực Ủy ban cho rằng vẫn còn 5 nhóm vấn đề cần cân nhắc kỹ để bảo đảm tính khả thi và an toàn, đó là rủi ro về chất lượng công trình trong cơ chế "hậu kiểm"; phân cấp, phân quyền cần đi đôi với năng lực; cơ chế xử lý công trình vi phạm; xử lý công trình để đi vào hoạt động khi gặp sự cố; vấn đề miễn giấy phép xây dựng và quyền sở hữu tài sản trên đất theo Luật Đất đai; quy định chuyển tiếp; áp lực đối với hệ thống văn bản dưới Luật do có quá nhiều văn bản cần hướng dẫn thi hành.
Theo đó, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra tiếp tục phối hợp chặt chẽ để hoàn thiện dự thảo Luật. Đối với đề xuất mở rộng miễn giấy phép xây dựng, Chủ tịch Quốc hội lưu ý cần tính toán kỹ để bảo đảm tính khả thi, tránh phát sinh tranh chấp và khiếu kiện.
Riêng với nhà ở riêng lẻ tại nông thôn, cần quy định rõ giới hạn quy mô diện tích và điều kiện vị trí, bảo đảm công trình không nằm trong hành lang giao thông hoặc khu vực di sản.
Về xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về xây dựng, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh phải đẩy mạnh chuyển đổi số, số hóa thông tin và ứng dụng AI nhằm tăng cường kiểm tra, kiểm soát. Để làm được điều này, cần chuẩn bị đầy đủ về tài chính, công nghệ, nhân lực và hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành trong tích hợp và chia sẻ dữ liệu.
